İbâzîlerin Yedi Harf ve Mushaf İstinsahı ile İlgili Yaklaşımları

Authors : Kenan Aklan

Pages : 53-72

View : 74 | Download : 49

Publication Date : 2024-09-20

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede, Hâricîlerin ılımlı bir kolu olduğu söylenen ve günümüzde varlığını sürdüren İbâzî ekolüne mensup âlimlerin kıraatlerin temel meselelerinden olan yedi harf ve Kur’an’ın Mushaf haline gelme sürecine dair yaklaşımları ele alınacaktır. İslâm’ın yayılmasıyla birlikte Kur’an kelimelerinin telaffuzu noktasında Müslümanlara tanınan kolaylık şeklinde kendisini gösteren yedi harf ruhsatının mahiyeti ve kapsamı günümüzde bile hâlâ tartışılan konulardandır. Çünkü konuyla ilgili hadislerde yedi harf ruhsatının mahiyetine dair açık bir hüküm bildirilmemiştir. Bu bağlamda öncelikle yedi harf meselesiyle ilgili öne çıkan rivayetler ve âlimlerin görüşleri ele alınacak, ardından mukayese yöntemi uygulanarak İbâzîlerin yedi harfe dair yaklaşımlarına yer verilecektir. Kur’an-ı Kerim, Hz. Peygamber hayatta iken kitaplaştırılmamıştır. Bunun başta gelen nedeni vahyin devam ediyor olmasıdır. Bu süreçte Hz. Peygamber hem kendisine inen âyetleri vahiy kâtiplerine yazdırıyor, hem de sahâbe bu âyetleri hıfzediyordu. Ancak Hz. Peygamber’in vefatından kısa süre sonra Kur’an âyetlerinin bir araya getirilme fikri gündeme gelmiş ve hayata geçirilmiştir. Hz. Ebû Bekir devrinde Kur’an âyetlerinin bir araya getirilmesi ve Hz. Osman döneminde istinsah edilen mushafların çoğaltılarak belli merkezlere gönderilme faaliyetleri Kur’an metninin beşerî planda muhafazası bağlamında önemli kilometre taşlarındandır. Bu kapsamda çalışmanın ikinci kısmında Kur’an’ın Hz. Osman döneminde gerçekleştirilen istinsah faaliyetiyle ilgili İbâzî âlimlerin değerlendirmelerine yer verilecektir. Çalışmadaki amacımız İbâzî âlimlerin, öne çıkan kıraat tasavvurlarından ayrıştığı noktalar veya örtüşen yönlerinin gösterilmesidir.
Keywords : Kur’an, Kıraat, Yedi harf, Mushaf imlâsı, İbâzîlik