Meryem Ana ve Topografyanın Ana Kültü ile İnşası veya Helenizme Vurulan Vahiy-Eksenli Prototip Aşısı

Authors : Şevket Yavuz

Pages : 9-24

View : 15 | Download : 11

Publication Date : 2015-06-25

Article Type : Other

Abstract :Tarih; insanın coğrafyayı topografya haline getirişinin bir bakıma özetidir; diğer bir ifade ile, coğrafyayı; yani sıradan ve buradaki-oradaki mekânın hayat, değer ve manâ hamuru ile yoğurarak; yani demografik unsurlarla bezeyerek, topografyaya dönüştürme macerasıdır tarih. Bunun en göze çarpan örneklerinden biri şüphesiz, Hz. Meryem ve ona raptedilen değer kodları ile coğrafyanın—burada özel olarak basit Byzantium / Bizans köyünün büyük Konstantinopolis haline, genel olarak da Doğu Roma’nın hâkim olduğu coğrafyanın—dönüştürülmesidir. Tarihsel olarak—gerçi burada da tarihsel olan ile teolojik olan çifte kaplar misali iç içe geçer—mütevazı ve iffetli bir Yahudi kızının ve daha sonra annesinin kurtuluş misyon ve fonksiyonlarla donatılarak "teolojik” tarihe geri dönüşü oldukça anlamlıdır. O, bir yandan imparatorluktaki güç-iktidar ile bilgi-iman ilişkilerinin hengamesinde yeniden inşâ edilirken; öte yandan da kolektif sosyal tasavvurun umut, model alma, korunma, arzu ve sevgi duygularının bir ifâdesi olarak tarihe teolojik ve görkemli bir eda ile geri çağrılır. Diğer bir ifade ile, pek çok kargaşa ve savaşın hüküm sürdüğü bir zaman diliminde halk dindarlığı (civic religion), Hz. Meryem'i "madonna" rolü ile ve Hıristiyanlığın "Oğlu" olan Hz. İsâ'ya annelik yapan teolojik bir figür / theotôkos ("Tanrı taşıyıcı/sı")  olarak kendisinin koruyucusu, kollayıcısı ve destekçisi, ilahî ve duâlarında hâcet melcei olarak davet eder. Meryem Ana kültü ve tasavvuru, topografyayı "Hıristiyan kılmak" üzere politik ve teolojik merkez tarafından Hıristiyan inanç kodlarıyla-ama-Helenistik teknede yoğrularak hizmete çağrılır. Bu vahiy-eksenli bir dinî figür üzerinden kült eksenli Helenizm’e vurulan prototipsel bir aşıdır. Bunun teolojik, sosyo-kültürel ve kolektif bilinç dışı bütünündeki ifâde ve tezâhürleri tarihî süreç içinde kendini ortaya koymuştur. Anahtar Kelimeler: Meryem Ana, Helenizm, Topografya, Kült, İnşa, Vahiy-Eksenli, Prototip Aşısı, İkinci Havva, Güç-İktidar İlişkileri, Efes Konsili (I. ve II.), Kilise Babaları, Tyche, Artemis, Maryemoloji
Keywords : Meryem Ana, Helenizm, Topografya, Kült, İnşa, Vahiy-Eksenli