Kent İçi Akıllı Ulaşımda Karma Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Yeni Hat Kurulumunun Belirlenmesi

Authors : Cevat Özarpa, Bahadır Furkan Kinaci, Isa Avci

Pages : 995-1006

Doi:10.35674/kent.977741

View : 8 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-25

Article Type : Research

Abstract :Endüstrinin gelişmesi, şehirleşme ve ulaşım sistemlerinin gelişimine neden olmuştur. Yaşanan bu gelişmeler ile ulaşım sistemlerinde çeşitliliğin artması ve verimli sistemlerin önemi belirgin hal almıştır. Kent içi taşımacılıkta toplu ulaşım, yolculuk maliyetinin düşürülmesi, trafik yoğunluğu azaltması, çevre kirliliğinin azaltılması sebepleri ile en çok tercih edilmesi gereken ulaşım yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Ulaşım sistemleri, dijital gelişmeler ile birlikte akıllı ulaşım yöntemini literatüre kazandırmış, çok daha verimli ve yönetilebilir bir hal almıştır. Dijital teknolojilerin kullanımı ile birlikte taşıtların izlenmesi, yoğunluk ve süreç takipleri, bakım süreçleri, biletlendirme, planlama süreçleri çok daha verimli bir hal almıştır. Toplu ulaşım planlamaları yapılırken farklı taşıma metodları arasında seçimler yapılmaktadır. Seçilebilecek yöntemlerin mevcut yapı ve ihtiyaçların değerlendirilebilmesi ile birlikte sistem özellikleri bakımından birbirlerine göre üstünlükleri kıyaslanmaktadır. Çalışmamızda yeni hat kurulumu yapılırken kent içi taşıma sistemlerinden, ülkemizde bölgesel olarak kullanılan veya kullanılma ihtimali olan yöntemler karşılaştırılmış en uygun yöntem önceliklendirilmesi sağlanmıştır. Uygulama yapılırken alternatifler arasında tercih yapabilmek için karma çok kriterli karar verme uygulaması yapılmış, kullanılan kriterlerin faktör ağırlıkları Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) metodu ile belirlenmiş ve en uygun alternatifin bulunabilmesi için PROMETHEE yöntemi kullanılmıştır. Yapılan karma çok kriterli karar verme uygulaması, raylı ulaşım sektöründen en az 10 yıllık tecrübeye sahip 5 ayrı uzmanın görüşü alınarak gerçekleştirilmiştir. Hat kurulumu için tercih yapılırken değişken kriterler için uygulanan AHP metodu sonuçlarına göre, Güvenlik; %30,49, İlk kurulum maliyeti; %21,87 ve Kapasite; %15,19 ile en önemli kriterler olarak tespit edilmiştir. Belirlenen kriter ağırlıklarına göre yapılan PROMETHEE uygulaması sonuçlarına göre, raylı ulaşım sistemlerinden olan metro, monoray, hafif metro ve tramvay türleri, finiküler, metrobüs, otobüs ve minibüs türlerinden daha çok tercih edilmesi gereken yöntem olarak belirlenmiştir. PROMETHEE yöntemi ortalama akım değerlerine göre tercih üstünlüğü, 0,3712 ortalama akım değeri ile metro yöntemi olarak belirlenmiştir.
Keywords : Akıllı Ulaşım, Kent İçi Ulaşım, Çok Kriterli Karar Verme, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP), PROMETHEE