Sürdürülebilir Peyzaj Tasarımı Değerlendirmesinde Bir Katsayı Yöntemi

Authors : Fatma Aşilioğlu

Pages : 616-633

Doi:10.35674/kent.982854

View : 8 | Download : 4

Publication Date : 2021-09-15

Article Type : Research

Abstract :Sürdürülebilirlik insan sağlığı, çevre ve doğal kaynaklar üzerinde etkilere sahip birçok alanda olduğu gibi peyzaj tasarımında da önemli ve güncel kavramlardan biridir. Dünyada sürdürülebilir tasarımları değerlendirmek üzere oluşturulmuş çok sayıda derecelendirme sistemi vardır. Bu sistemlerin çoğu, yapı ve açık alan tasarımlarının sürdürülebilirlik düzeylerini ölçen nicel analizlere dayanmaktadır. Parklar, yerleşim merkezlerindeki yapılı çevrenin önemli bileşenlerindendir ve işlevlerini uzun vadede korumak üzere tasarlanmalı ve geliştirilmelidir. Bu çalışmanın amacı park tasarımlarının sürdürülebilirlik düzeylerini nicel olarak ifade eden bir yöntem geliştirmektir. Çalışma Ankara ili Kalecik ilçesinde Şehitler Parkı, Osman Arslan Parkı ve Atatürk Parkı olmak üzere üç parkta yürütülmüştür. Öncelikle SITES Derecelendirme Sisteminin alan tasarımı için belirlediği kriterler incelenmiş ve bölgesel koşullar dikkate alınarak düzenlenmiştir. Bu kapsamda toprak ve vejetasyon, materyal seçimi, su, insan sağlığı ve refahı olmak üzere dört ana kriter ve bunların kapsadığı 30 alt kriter değerlendirmeye alınmıştır. Kriterlere ağırlık tayin etmede Simos prosedürü, uygunluk puanlarının verilmesinde ise 5’li Likert ölçeği kullanılmıştır. Çeşitli eşitliklerle her bir park ve her bir alt kriter için Sürdürülebilir Peyzaj Tasarımı Katsayısı (Sustainable Landscape Design Index, SLDI) hesaplanmıştır. Parkların sürdürülebilirlik düzeylerini ifade eden SLDI değerleri tablo ve diyagramlar halinde verilmiş ve yorumlanmıştır. Buna göre parklardan biri su, diğer ikisi ise toprak ve vejetasyon ana kriteri bakımından en yüksek SLDI ortalamasına sahiptir. Tüm parklarda insan sağlığı ve refahına ilişkin SLDI değerleri en düşük düzeydedir. Alt kriterler incelendiğinde ise üç parkın uygun bitki kullanımı, tehdit altındaki türlerden üretilen ahşap materyal kullanımını azaltma ve randımanlı sulama sistemi olmak üzere üç farklı alt kriterde en yüksek, dumansız hava sahası sunma alt kriterinde ise en düşük SLDI değerine ulaştığı görülmüştür. Çalışma, mevcut parkların sürdürülebilirlik düzeylerini nicel olarak ifade eden, anlaşılır, karşılaştırılabilir ve tekrarlanabilir bir katsayı yöntemi ortaya koymuştur. Yöntemin, sürdürülebilir tasarıma uygun yeni parkların oluşturulması ve mevcutların yenilenmesinde bir ölçüm aracı olarak kullanılması beklenmektedir.
Keywords : Sürdürülebilir Peyzaj Tasarımı Katsayısı, SLDI, SITES Derecelendirme Sistemi, Simos prosedürü