Mahābhārata’da Evlilik ve Kadının Konumunun Biyo-İktidar Kuramı Bağlamında Değerlendirilmesi

Authors : Ayşe Karapinar, Ali Küçükler

Pages : 44-65

Doi:10.38060/kare.1118187

View : 25 | Download : 14

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Evlilik iki bireyin haklarını düzenleyen ve aile olarak toplumda kabul görmesi için yapılan bir antlaşma olarak tanımlanabilir. Tarih boyunca evlilik, yalnızca aile kurumu ve akrabalık ilişkilerini düzenleyen bir yapı olmakla kalmamış, yerine göre ülkeler arası ilişkileri de tesis eden toplumun inşa aracı olagelmiştir. Dolayısıyla toplumdan topluma değişen biçimleriyle aile içinden toplumun geneline iktidar birey ilişkilerinin şekillenmesinde önemli bir yere sahiptir. Bu makalede Hindistan’ın en hacimli destanı olan Mahābhārata’daki evlilik törenlerinin ve kurumunun incelenerek kadının konumunun biyo-iktidar kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Tarihi milattan önce üçüncü yüzyıla dayanan Mahābhārata’da, iki akraba aile arasındaki taht mücadelesi anlatılırken ana kurguyu destekleyen yan hikayelerde soyun devamı ve iktidarın elde edilmesi amacıyla yapılan evliliklere de değinilmektedir. Ortaya çıktığı toplumun geleneklerini ve değer yargılarını ortaya koyması açısından zengin bir kaynak olan destanda sınıf içi, sınıflar arası ve hatta türler arası evlilik örneklerine rastlanmaktadır. Evlilik törenleri, poligami, poliandri gibi uygulamalarla kadının tüm bu süreç içerisinde toplumdaki yeri, kadından evlilik kurumu içinde beklenen rol ve ideal kadın tanımı farklı kuramlarla değerlendirilebilecek zengin bir malzeme sunmaktadır. Nitekim Michel Foucault’nun biyo-iktidar kuramı çerçevesinde ele alındığında kadını tabii kılan ve uysallaşmaya yönlendiren pek çok örnekle karşılaşılmıştır. Biyo-iktidar kuramında, iktidarın toplumun her biriminde bulunduğundan ve kişiler arası bir iletişim olduğundan bahseden Foucault’ya göre iktidar, oluşturduğu söylemlerle özneyi ve toplumu yapılandırmaktadır. Bu bağlamda bakıldığında destanda kendilerini eşlerine adayan Draupadī, Gāndhārī, Kuntī, Mādrī gibi kadın karakterlerin erdemli, ideal kadınlar olarak tanımlandıkları ve topluma rol model olarak sunuldukları görülmektedir. İdeal kadın rollerini benimsemiş karakterlere ait hikayeler içerisinde de yer bulan, kadının eşine ve soyun sürdürülmesine olan adanmışlığını gösteren sati ve levirat gibi evlilikle bağlantılı uygulamalarda makale kapsamında ele alınan konular arasındadır. Hindu inancının, özellikle Vishṇu mezhebine ait değerlerin ön plana çıktığı eser, Tanrıların ve din adamlarının toplumsal olaylara sıklıkla yaptığı müdahalelerle dini bir etki alanı da oluşturmaktadır. Biyo-iktidar kuramı çerçevesinde, evlilik ve kadının konumu açısından incelenen destanın dini değerlerle güçlendirilmiş, ataerkil bir toplum düzenini yansıttığı anlaşılmaktadır.
Keywords : Mahābhārata, Biyo-İktidar, Evlilik, Kadın