Sümerlerde Kullanılan Ağırlık Ölçüm Aletleri ve Ağırlık Ölçüm Sistemi Üzerine Bir Değerlendirme

Authors : Şerife Koçyiğit

Pages : 175-195

Doi:10.38060/kare.958199

View : 13 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research

Abstract :Makalenin amacı Sumerlerin icat etmiş olduğu ağırlık ölçüm aletleri ve ağırlık ölçüm sistemi noktasında bilgi vermek ve gerek kendi dönemleri gerekse Akad, Babil, Asur ve günümüze yansıyan sosyal ekonomik bilimsel alanlardaki yeri ve önemini tespit etmektir. Bu makale içerisinde yöntem olarak sosyal ve ekonomik hayat çerçevesinde Sumerler tarafından icat edilip kullanılan ağırlık ölçüm aletleri ve ağırlık ölçüm sistemi üzerine çalışılmış olup gelecek medeniyetlere ve günümüz ağırlık ölçüm sistemine etkisi değerlendirilmiştir. M.Ö. 10 Bin’li yıllarda insanlar avcı toplayıcı hayattan sıyrılarak yerleşik hayata geçmiş ve tarımsal faaliyetler artırılmış, hayvanlar evcilleştirilmiş, sosyal anlamda komşuluk ve bölgeler arası ticari ilişkiler geliştirilmiştir. Tarım ve ticaret faaliyetlerinin artması, bölgeler arasında yayılması elde edilen ve alım-satımı yapılan ürünlerin kayıt altına alma ihtiyacını doğurmuştur. İlk başlarda değiş tokuş yani takas usulü ile alım-satım gerçekleştirilirken zamanla nüfusun artması, ürünlerin çoğalması takas usulünü yetersiz kılmış ve bazı sorunlar meydana gelmiştir. Özellikle ticari münasebetlerde alım-satım noktasında ürünlerin ölçüm bilgilerinin hesaplanamaması bazı karışıklıkların meydana gelmesine neden olmuştur. Bu sorunları aşmak için ise belirli bir standartlaştırmaya gidilmiştir. Dönemin bilimsel şartlarının yeterince gelişmemesinden ötürü ilk ağırlık ölçümlerinde yerleşik hayatın getirmiş olduğu tarımcılık noktasında elde edilen tahıl tanesi üzerinden bir hesaplama yapılmıştır. Mezopotamya coğrafyasında ağırlık ölçüm noktasında ilk ölçüm aletleri ve ölçü sistemi Sumerler tarafından icat edilmiştir. Ölçü birimlerinin kökeni Sumer Erken Hanedanları Dönemine dayanmakta olup her şehir, krallık ve ticaret loncaları kendi ihtiyaçlarına yönelik ölçü birimlerini kullanmışlardır. Ancak Akad Hanedanlığı döneminde bu durum değişmiştir. Akad Kralı Naram-Sin tarafından ortak bir ölçü birimi geliştirilmiştir. Akad Hanedanlığı döneminden sonra Naram-Sin’in standart ölçü birimleri kullanılmaktan vazgeçilse de III. Ur Döneminde Naram-Sin standart ölçü birimleri yeniden kullanılmaya başlanıp Babil, Asur medeniyetleri döneminde de ortak ölçü birimi olarak kullanılmaya devam edilmiştir. Babil, Asur ve Anadolu medeniyetleri de bu ağırlık ölçü sisteminden etkilenerek günümüze kadar ulaşmasını sağlamışlardır. Sumerlerin kullanmış olduğu ağırlık ölçüm aletleri arasında hayvan biçimli (zoomorfolojik) ağırlık, silindirik formlu ağırlık, oval (sfendonoid) formlu ağırlık, dikdörtgen ve küre(kubbe) biçimli geometrik ağırlık modelleri yer almıştır. Yine Sumerler tarafından ağırlık ölçüm sisteminin temelleri atılmış ve hesaplama noktasında ilk çalışmaları meydana getirmişlerdir.
Keywords : Ağırlık, Ölçüm, Sumer, Mezopotamya