Ömer Seyfettin’in Trajedisi ve Hikâyelerinde ‘Trajik Olan’

Authors : Süheyla Yüksel

Pages : 1-14

Doi:10.38060/kare.790694

View : 16 | Download : 10

Publication Date : 2021-07-20

Article Type : Other

Abstract :: ‘Trajik’ kelimesi Güncel Türkçe Sözlük’teki ‘çok acıklı’ anlamıyla günlük hayatta sıkça kullanılmaktadır. Ömer Seyfettin’in meslek, edebiyat, aile hayatına bakıldığında kelimenin bu manasıyla örtüşen birçok olay görmek mümkündür. Ömer Seyfettin’in otuz altı yıllık kısa ömrünü geçirdiği dönemin trajik olayların yaşanmasına elverişli; kargaşa, bilinmezlik, entrikalarla dolu siyasi, ekonomik, askerî ve sosyal ortamı, Ömer Seyfettin’in trajedilerine de zemin hazırlamıştır. Yazarın özellikle çocukluk hatıralarından hareketle kaleme aldığı hikâyeleri trajik kelimesinin ‘çok acıklı’ anlamını karşılayan anlatımlarla doludur. "And” ve "Kaşağı” bu konuda hemen akla gelen ilk iki hikâyedir. Ömer Seyfettin’in trajedisi ve hikâyelerinde ‘trajik olan’ın değerlendirildiği bu makalede önce, trajik kelimesinin ‘çok acıklı’ anlamı çerçevesinde Ömer Seyfettin’in hayatından kesitler verilmiş fakat olayların detaylarının verilmesi yoluna gidilmemiştir. Anlatım esasına bağlı eser incelemelerinin meselelerinden olan ‘trajik’ kavramının çerçevesi ise, Aristoteles’in Poetike’sında çizilmiş ve genellikle o kitaptaki bilgiler etrafında düşünülmüş, yorumlanmıştır. ‘Trajik olan’; trajik hata’, ‘trajik çatışma’, ‘trajik keder’, ‘trajik bilgi’ gibi kavramları içerir ve bu anlamıyla Ömer Seyfettin’in millî bilinç vermeyi hedeflediği hikâyelerinde görülmektedir. Makalenin ikinci kısmında; ‘trajik olan’ın içerdiği, yukarıda sıralanan kavramlara dair bilgiler verilmiş ve yazarın "Ferman” ve "Primo Türk Çocuğu Nasıl Doğdu? Nasıl Öldü?” hikâyeleri bu kavramlar etrafında değerlendirilmiştir. Ömer Seyfettin’in hikâyeleri bu çerçevede incelenince onun düşünce dünyasından izler olduğu görülmüştür. Çünkü, ‘trajik olan’, bünyesinde değerler çatışmasını barındırmaktadır. Bu çatışmanın trajik olabilmesi için, çatışan değerlerin her ikisinin de ‘pozitif/yüksek’ değerler olması gerekmektedir. Ömer Seyfettin’in trajik kahramanlarından birisinin tercih ettiği yüksek değer; devletin bekası diğerininki ise ve Türk kimliği olmuştur. Bu tercihler; yazarın düşünce dünyasına ve teorisini yaptığı ve örneklerini vermeye çalıştığı ‘millî edebiyat’ anlayışına da uygundur. Anahtar Kelimeler: Ömer Seyfettin, trajik hata, trajik çatışma, trajik keder, trajik bilgi
Keywords : Ömer Seyfettin, trajik hata, trajik çatışma, trajik keder, trajik bilgi