"Dünya Kurmak": Ritüel, Gerçeklik ve Dünya Görüşü

Authors : Ilkay Şahin

Pages : 133-166

Doi:10.38060/kare.737926

View : 18 | Download : 13

Publication Date : 2020-06-30

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışma, gerçekliğin inşasıyla ritüeller arasındaki ontolojik ilişkiyi ele almaktadır. Amacı ise ritüellerin geleneksel dünya görüşünü nasıl inşa ettiğini, dünya görüşüyle olan bu ontolojik bağlarının modern dönemde nasıl bozulduğunu biri Mircea Eliade’ye diğeri Victor Turner’e ait iki teorik tartışmadan hareketle ortaya koymaktır. Bu yolla, modern ideolojinin iddia ettiği gibi, ritüellerin geri kalmışlığın göstergesi anlamsız birer hurafe değil, dünya görüşünü nesnelleştiren kültürel yapılar olduğunu, modern ideolojinin ritüellere dair geliştirdiği kalıp yargısal kanaatlerin altında da kendi iktidar alanı için bir tehdit olarak gördüğü, geleneksel bir dünyayı kurabilen bu yaratıcı özlerinin yattığını göstermektir. Eliade ve Turner, ritüellerin yenileyen ve dönüştüren özniteliklerine, buradan hareketle de dünya görüşüyle olan ilişkilerine odaklandıkları için tercih edilmiştir. Turner ve Eliade, ritüelleri dünya kuran kültürel yapılar olarak görmekte mutabıktır. Onlara göre ritüeller bu gerçeklik anlayışını yenilenme paradigmasına göre inşa etmektedir. İdeal ve ampirik gerçeklik arasındaki diyalektik ise yenilenmenin kaynağıdır. Eliade, tarihsel ve kozmik gerçeklik, Turner ise yapı ve yapı karşıtı arasındaki diyalektiği yenilenmenin itici gücü olarak görmektedir. Hem Eliade hem de Turner için ritüeller toplumsal yaşamın kusurlarını göstermekte ve tam karşıtı ideal bir gerçekliği tecrübe ettirmektedir. Ritüeller bu dönüşümü Eliade’ye göre geriye dönüş, Turner’e göre tersine çevirme tekniğiyle gerçekleştirmektedir. Geriye dönüş, tarihsel gerçeklikle kozmik gerçekliği, tersine çevirme ise yapı ve yapı karşıtını ters düz etmektedir. Neticede ise insanın daima yenilenen, bu nedenle de anlamlı ve umut verici bir gerçeklik anlayışına ulaşmasını sağlamaktadır.
Keywords : Ritüel, Gerçeklik, Dünya Görüşü, Dönüşüm