Türkistan İdaresi Hakkında Yeni Nizamname Çalışmaları (1886-1908)

Authors : Hatice Karimov

Pages : 65-80

Doi:10.38060/kare.655464

View : 19 | Download : 15

Publication Date : 2020-01-20

Article Type : Research

Abstract :1867 yılında Sır Derya ve Yedisu Oblastları’ndan mütevellit Türkistan Genel Valiliği’nin kuruluşuyla birlikte buradaki Rus idaresinin faaliyetlerini düzenlemek amacıyla üç yıllığına geçici bir nizamname yayınlandı. Üç yıllık sürenin ardından Taşkent’teki bölgesel yönetim tarafından 1871, 1873, 1881 ve 1883 yıllarında yeni nizamname tasarıları hazırlandı. Ancak bunların hiçbiri Petersburg tarafından kabul edilmedi. Neticede 1867 yılında yayınlanan geçici nizamnamenin eksik yanları tamamlanarak kalıcı hale dönüştürülmesine karar verildi. Bunun için Petersburg’un ileri gelen diplomatlardan N. P. İgnatyev başkanlığında bir komisyon kuruldu. Komisyonun çalışmaları doğrultusunda 12 Haziran 1886 tarihinde "Türkistan Krayı’nın İdaresi Hakkındaki Nizamname” kabul edildi. Ancak bu nizamname de bölge idaresi hakkındaki sorunları nihai olarak sonlandıramadı. Bunun en önemli sebebi ise Bakanlar Kurulu’nun 26 Aralık 1897 tarihinde Yedisu ve Hazar Ötesi Oblastları’nın Türkistan Krayı’na dahil edilmesine dair aldığı karar oldu. Öyle ki bu karara göre Türkistan Krayı bünyesine alınmalarına rağmen Yedisu ve Hazar Ötesi Oblastları’nın kendilerine ait mevcut nizamnamelerle yönetilmeye devam edilmesi öngörülmekteydi. Dolayısıyla Türkistan’ın idaresine dair aynı anda üç nizamname yürürlüğe girmiş oldu. Bu durum XIX. yüzyıl sonuna kadar bölge idaresinde birçok karışıklığa ve soruna neden oldu. Artan şikayetler neticesinde XX. yüzyılın başlarında Türkistan Genel Valiliği’nin tüm Oblastlarını kapsayan bir nizamname tasarısının hazırlanması için çeşitli komisyonlar kuruldu. Fakat söz konusu komisyonlar da bölgenin ihtiyacı olan nizamnamenin hazırlanmasında muvaffak olamadı. Bu hususları ile makalemizde öncelikli olarak 1886 nizamnamesi tanıtılarak, bu nizamname ve 1897’de kabul edilen kanunun ortaya çıkardığı sorunlar, ardından 1908 senesine kadar yeni nizamnamenin hazırlanması için kurulan komisyonların faaliyetlerine yer verilecektir.
Keywords : Türkistan Krayı, Genel Vali, Nizamname, Hazar Ötesi Oblastı