GÜNEY KAZAKİSTAN: "EVLİYA DİYARI"

Authors : Erdal Aday

Pages : 457-471

View : 9 | Download : 4

Publication Date : 2020-06-15

Article Type : Research

Abstract :Türkistan, Türkler için İslâmlaşma sürecinin başladığı coğrafyanın adıdır. Kazakistan’ın güneyinde yer alan ve eskiden Yesî ismiyle bilinen şehrin bugünkü ismi Türkistan’dır. Yesî, İslâm ordularının ve sahabelerinin irşad faaliyetinde bulundukları ve Türklerle Araplar’ın iletişime geçtiği merkezlerdendir. Yesî şehri, daha sonra Tekke şiirinin kurucu ismini çıkartacak Hoca Ahmed’in lâkabına dönüşecektir. Hoca Ahmed Yesevî İslâm’ın hükümleriyle Türk’ün inanışını birleştirmiş, bu felsefeyi bir hayat nizamına getirmiş ve bu sebeple de uzun süre etkili olmuştur. O, İslamiyet’in eski Türk inanç sistemi içine nüfuz etmesinde örnek bir model, tarikat sistemlerinin ana kaynağı, Alevî -Bektaşî sistematiğinin ana omurgasını oluşturacak Hacı Bektaş Velî kişiliğinin de alt yapısını oluşturmuştur. Bu çalışmada Ahmet Yesevî ve onun etrafında ortaya çıkan merkez şahsiyetlerin efsanevî ve dinî kişilikleri hakkında bilgiler verilmiş, halkın bu kişilere yükledikleri olağanüstülüklerin yanında türbeleri etrafında sergilenen ritüeller ve inanç unsurları tespit edilmiştir. Güney Kazakistan/ Türkistan türbelerinin tanıtılması, türbe ziyaretinde atalar kültünün misyonu, türbelerdeki ritüellerin tespiti ve işlevlerinin ortaya konulması bu çalışmanın amaçlarındandır.
Keywords : Kazakistan, Evliya, Ritüel.