Kentsel Kolektif Belleğin Okunmasında Bir Yöntem Önerisi: Anlatılarla Kahramanmaraş Kent Belleği

Authors : İlknur Sertkaya, Zeynep Uludağ

Pages : 71-88

View : 59 | Download : 36

Publication Date : 2024-05-25

Article Type : Other

Abstract :Kentsel kolektif bellek tarih boyunca süregelen yaşanmışlıkların ve bu yaşanmışlıkların kodlandığı mekânların birlikte bulunduğu bir olguya işaret etmektedir. Farklı toplumsal ve zamansal bağlamlara göre şekil alan çok katmanlı kent belleği kent mekânlarının değişimiyle birlikte kesintiye uğramaktadır. Kentsel amnezi olarak tanımlanan bellek yitimi nostaljik bir özlemin ötesinde kolektif kimliklerin, kültürel değerlerin ve bedensel pratiklerle ortaya çıkan kolektif deneyimlerin kaybı anlamına gelmektedir. Kaybolan kent belleğinin yeniden inşasına yönelik geliştirilen güncel anlayışlar ve uygulamalar kolektif bellekteki çeşitliliği göz ardı etmekle birlikte mutlak bir zaman ve mekân anlayışını da topluma dayatmaktadır. İktidar sahipleri ve baskın toplumsal gruplar kent mekânlarına kendi amaçlarına ve ideolojik söylemlerine göre yeni anlamlar yüklemektedirler. Bu çalışma kentin kolektif belleğinde yer edinen mekânları önceden verili bir değer olarak incelemek yerine mekânsal belleğin oluşumuna bir süreç olarak yaklaşan teorik bir duruş sergilemektedir. Araştırma kapsamında Kahramanmaraş tarihi yerleşim bölgesinin mekânsal belleğini anlamaya yönelik anlatısal ve çok sesli bir yaklaşım kullanılmıştır. Osmanlı’nın son dönemlerinden 1980’li yıllara kadar Kahramanmaraş’ı anlatan öyküler, seyahatnameler, ulusal ve yerel basında çıkan haberler arasından seçilen mekânsal anlatılar kolektif belleğin çeşitliliğini ve mekanın değişen anlamlarını yansıtmaktadırlar. Farklı deneyimler üstünden mekanı anlamak o yerin hafızasında biriktirdiği farklı sesleri duymamıza olanak tanımakta ve kentin zamanla unutulan tarihini açığa çıkararak geçmişle kurduğumuz ilişkinin de yeniden üretilmesini sağlamaktadır.
Keywords : Kolektif Bellek, Hafıza Mekânları, Kentsel Amnezi, Belleğin Politikası, Kent Anlatıları