OSMANLI VE TÜRKİYE TOPLUMLARINDA EGEMEN İKTİSAT ANLAYIŞININ KAYIT DIŞI EKONOMİNİN GELİŞİMİNE ETKİSİ ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Ayşe Aydın

Pages : 351-387

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2011-12-26

Article Type : Other

Abstract :ÖZET Bu makalede Osmanlı ve Türkiye toplumlarında egemen iktisat anlayışının kayıt dışı ekonominin gelişimine etkisi tartışılmaktadır. Osmanlı'da fazla kazanç elde etmeye yönelik ekonomik faaliyetlere karşı mesafeli durulması gerektiğine ilişkin bir anlayış egemendir. Bununla birlikte, kazanma ve zengin olma isteğinin insan yaratılışının bir özelliği olduğuna dair önkabulden hareket edildiğinde, bu isteğin meşru ya da meşru olmayan yollarla, bir şekilde, karşılanmasının kaçınılmaz olduğunun da dikkate alınması gereği ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede, Osmanlı toplumunda devletin devamını ve mutlak egemenliğini esas kılan politikaların ve ihtiyaçtan fazlasını kazanma isteğine, en azından görünürde, olumlu bakılmamasının, bugün kayıt dışı ekonomi olarak tanımlanan iktisadi faaliyetlerin gerçekleşmesinde etkili oldukları ileri sürülmektedir. Osmanlı'dan sonra kurulan Cumhuriyet Türkiye'sinde de Osmanlı iktisat anlayışı temelinde oluşturulan devletçi ekonomi politikaları, serbest girişimi büyük ölçüde engellemiştir. 1980'li yıllara gelindiğinde ise hür teşebbüs ilkesine dayalı neo-liberal politikalara, bir anlamda, hazırlıksız yakalanıldığı ve bu durumun kayıt dışı ekonomik faaliyetleri artıran bir etken olduğu düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Anlayış, Kayıt Dışı Ekonomi, Vergi, Osmanlı, Türkiye. ABSTRACT This article discusses the impact of dominant economic mentality on development of underground economy in the Ottoman and Turkish societies. A mentality indicating that it is better to keep away from the economic activities which yield a profit existed in the Ottoman society. However, if the assumption that desiring to make money is natural is accepted as correct, then it should be taken into consideration that this desire is satisfied eventually. Within this perspective it is suggested that the economic policy of the Ottoman State which was based on the State's sustainability and absolute authority as well as an unfavorable approach to the economic activities yield added value were some important factors enabling underground economic activities. Free enterprise was limited until 1980's in the Republic of Turkey established after collapse of the Ottoman State most probably because of the economic mentality inherited from the Ottoman. Therefore, it is considered that the Republic of Turkey is caught unprepared to the neo-liberal policies based on free enterprise and this may be one of the causes of the increase of the underground economic activities. Key Words: Mentality, Underground Economy, Tax, Ottoman, Turkey.
Keywords : Anlayış, Kayıt Dışı Ekonomi, Vergi, Osmanlı, Türkiye