İstanbul Fener Rum Ortodoks Lisesi’nin Foucault Sarkacı: İstanbul’da Bir İlk mi?

Authors : Panagiotis Lazos

Pages : 723-741

Doi:10.26650/oba.1284348

View : 31 | Download : 42

Publication Date : 2023-07-06

Article Type : Research Article

Abstract :Foucault sarkacı, Fransız fizikçi Léon Foucault’nun en önemli başarılarından biridir. Bu alet ile 1851 yılında gerçekleştirilen deney, Yer’in döndüğüne ilk somut kanıtı getirmiştir. Deneyin teknik basitliği ve güzelliği çok kere tekrarlanmasına ve bilimsel alet yapımcıları tarafından çok sayıda sarkacın üretilmesine sebep olmuştur. Böylelikle sarkaçlar, gerek öğretim amaçlı olarak gerekse estetiği sebebiyle eğitim kurumlarında kalıcı veya süreli olarak yer bulmuştur. İstanbul’daki Fener Rum Ortodoks Lisesi, Rum toplumunun bu şehirde faaliyette bulunan en eski okuludur. Kuruluşunu izleyen ilk dört yüz yıl içinde çok kez yer değiştiren okul, 1881’den beri Fener semtinde, özel mülk olan heybetli binasında eğitim vermektedir. Okulun çok zengin bir bilimsel alet koleksiyonu vardır. Aletlerin büyük kısmı 19. yüzyılın son çeyreği Fransız ve 20. yüzyıl başı Alman ve Avusturyalı üreticilerinin elinden çıkmıştır. Aralarında, Alman şirketi Max Kohl tarafından üretilen ve 1912’de satın alınan bir Foucault sarkacı vardır. Aletin gelmesiyle okulun binasında özel değişiklikler yapılmıştır. Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk sarkaç olabileceğini düşündüğümüz aletin hikâyesini sunmaktadır.
Keywords : Foucault sarkacı, Fener Rum Erkek Lisesi, Max Kohl, Istanbul, Fizik, Rum okulu