Risâle-i Mu’âlece’ye Göre On Altıncı Yüzyıl Osmanlı Tıbbında Bitkisel Tedavi Şekilleri ve Terminoloji

Authors : Gürkan Gümüşatam

Pages : 261-290

Doi:10.26650/oba.1054321

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2022-07-01

Article Type : Research

Abstract :Bilim tarihini aydınlatmak üzere Arap harfli Osmanlıca eserlerin yeni yazıya aktarılması ve dil bilgisi özelliklerinin ortaya konulması bilim tarihi araştırmacıların önüne çıkabilecek ilk engellerin aşılmasını sağlayacaktır. İkinci basamakta ise, filolojik özellikleri ortaya konan eserlerin bilimsel niteliği bilim tarihçileri tarafından belirlenecektir. Bu çalışma, Milli Kütüphane'nin (Ankara) yazma eserler koleksiyonunda bulunan, tarihsiz fakat on altıncı yüzyıla ait olduğunu belirlediğimiz Risâle-i Mu’âlece adlı tıp ve eczacılık konusundaki anonim yazma eserde yer alan bitkisel drogları saptamak, Türk kültür ve dil tarihine ışık tutmak üzere yapılmıştır. Eser, yeni yazıya aktarıldıktan sonra taranarak Türkçe drog isimleri fişlenmiştir. Fişleme sürecinin ardından, bitkilerden elde edilen droglar, kendi içinde tematik olarak sınıflandırılmıştır. Bitkisel drogların kullanım biçimleri belirlenmiş, Osmanlı tıp ve eczacılığındaki uygulama alanları gösterilmiştir. Diğer taraftan, bitkisel droglardan üretilen ilaçlar kendi içinde sıralanarak yapılış şekilleri, kullanımları ve adlandırılma yolları gösterilmiştir. Böylece, köklü bir geçmişi olan Osmanlı tıp ve eczacılığının on altıncı yüzyıldaki genel durumuna kapı aralanmış ve tedavilerin ilmî esaslar üzerine inşa edildiğine dikkat çekilmiştir.
Keywords : Bilim tarihi, Bitkilerle tedavi, Bitkisel droglar, Dil bilgisi, eczacılık, Osmanlı İmparatorluğu, Risâle-i Mu’âlece, Tıp terimleri, Türk dili