1917’de Kurulan Tedkikat-ı İklimiyye Encümeni’nin Çalışmalarını Düzenleyen Talimatnâmeler

Authors : Kübra Fettahoğlu

Pages : 277-340

Doi:10.26650/oba.856761

View : 14 | Download : 7

Publication Date : 2021-07-05

Article Type : Research

Abstract :Türkiye’de meteorolojik gözlem yapmak amacıyla açılan ilk devlet kurumu, Avrupa devletlerinin meteorolojik gözlem bilgisi talep etmesi neticesinde 1868’de İstanbul’da kurulan Rasathane-i Amire’dir. Yaklaşık 50 yıl sonra, Birinci Dünya Savaşı, tüm imparatorluğu kapsayacak modern bir klimatoloji ve meteoroloji teşkilatının kurulması için yeni bir fırsat yaratmıştır. O dönemde kurulan Osmanlı-Alman İmparatorluğu ittifakı sayesinde Dârülfünun’a Alman uzmanlar davet edilmiştir. Coğrafya müderrisi olarak Darülfünun’a gelen Dr. Erich Obst’un başkanlığında 1917’de faaliyete geçen Tedkikat-ı İklimiyye Encümeni, Tedkikat-ı İklimiyye Encümeni Talimatnâmesi’ni ve Rasad Merkezlerine Mahsus Talimatnâme’yi yayımlayarak Osmanlı Devleti’nde ülke geneline yayılan, modern, sivil bir klimatoloji ve meteoroloji teşkilatı için ilk defa ayrıntılı ve sistematik bir program ortaya koymuştur. Bu talimatnâmeler, ideal ve yetkin bir meteoroloji şebekesinin nasıl olması gerektiği noktasında Osmanlı yöneticilerine iyi bir model sunmuştur. Makalede, söz konusu iki talimatnâme çerçevesinde Tedkikat-ı İklimiyye Encümeni ile gözlem istasyonlarından beklenen çalışmalar tanıtılmış, arşiv belgeleri, gazete haberleri ve literatür bilgileri ışığında projenin ne ölçüde hayata geçirilebildiği sorgulanmıştır. 
Keywords : Meteoroloji, klimatoloji, talimatnâmeler, Birinci Dünya Savaşı, Alman İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Dârülfünun, Erich Obst, Maarif Nezareti