Engelliliğin Fenomenolojisi: Görme Engellilerde Gündelik Yaşam ve Beden

Authors : Reşat Açıkgöz, Hüseyin Özil

Pages : 112-138

View : 144 | Download : 141

Publication Date : 2024-06-07

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışma, görme engellilerin yeti yitimi deneyimlerini fenomenolojik bir bakışla incelemektedir. Çalışma, temel olarak yeti yitiminin bedensel etkilerinin değiştirdiği durumlara odaklanmaktadır. Buradan hareketle çalışmada yeti yitimini yaşayan bireylerin bakış açıları sunulmaya çalışılmaktadır. Çalışmada sadece kişisel deneyimler üzerinde durulmamıştır. Ayrıca yeti yitimi deneyimlerinin ortaklıklarına ulaşılmaya da çalışılmıştır. Ek olarak toplumdaki engellilik algısının engelli kişilerin engellilik algılarını nasıl etkilediği üzerinde de durulmuştur. Bu çerçevede çalışmada görme yeti yitimlerine sahip kişilerin engellilik algıları, yeti yitimi deneyimleri, gündelik hayat pratikleri, engelliliği algılama biçimleri ve yeti yitimlerini bedenselleştirme durumları araştırılmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik tasarım kullanılmıştır. Çalışmada görüşme tekniğine başvurulmuş ve toplamda 18 kişiyle görüşülmüştür. Görüşmeler MAXQDA Analytics Pro 2022 programıyla analiz edilmiştir. Bulguların analizinde üç temaya ulaşılmıştır. Bunlar: yaşam dünyasında engelli bedenin farkındalığı, içe kapanma ile gündelik yaşama katılım arasında engelli beden, bedenselleşme ve engellilik algısıdır. Söz konusu üç tema, yeti yitimini deneyimleyen kişilerin gündelik hayat pratiklerini ve yeti yitimlerini bedenselleştirme biçimlerini ortaya koymaktadır. Yeti yitimlerinin bedenselleştirme biçimlerinin ise toplumsal bağlamdan kopuk olmadığı ortaya çıkmıştır. Özetle fenomenolojik perspektiften engelliliğin yaşam dünyası, öznelerarasılık, yaşanılan beden ve beden algısı kavramları bağlamında ortaya çıkan bir durum olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Görme engelliler, yeti yitimi, engelliliğin fenomenolojisi, gündelik yaşam, beden, yaşam dünyası