Bir İktisadi Tetikleyici Olarak Birinci Dünya Savaşı’nın Bitişi: Barışın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Etkilerinin İktisadi İncelenmesi

Authors : Avni Önder Hanedar

Pages : 31-56

View : 16 | Download : 9

Publication Date : 2018-12-07

Article Type : Research

Abstract :1914 ve 1918 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu yıkım yaratan Birinci Dünya Savaşı’na dâhil olmuştu. Savaş sırasında dış ticarete uygulanan kısıtlamalar ve riskli ortam Osmanlı İmparatorluğu iktisadi yaşamında daralmalar ortaya çıkartmıştı. Kamu harcamaları ciddi şekilde yükselmiş ve parasal sistem kontrol edilemez hâle gelmişti. Savaştan yenik çıkılması Osmanlı İmparatorluğu’nun işgali ve parçalanmasını beraberinde getirmişti. Ayrıca zamanla işgal kuvvetleri ile çatışmalar ortaya çıkmıştı. Tarihsel çalışmalarda, Osmanlı İmparatorluğu’nun Bulgaristan’ın Eylül 1918 tarihinde yaptığı ateşkes teklifi sonucunda iktisadi yaşamda ortaya çıkan baskı ile savaştan çekilme noktasına geldiği iddia edilmektedir. Öte taraftan çatışmaların bitişinin yakınlaşması ile riskli dönemin artık geride kalacağının düşünülmesinin iktisadi anlamda iyileşmeler yaratmış olduğu Osmanlı gazetelerinde sıklıkla dile getirilmekteydi. Yazı, bu bağlamda çatışmaların sonlanmakta olduğu süreç içerisinde Osmanlı İmparatorluğu iktisadi yaşamını (Tasvir-i Efkâr ve Vakit gibi) Osmanlı gazetelerindeki yazılar, İstanbul Borsası’na ait döviz kuru ve mal fiyatı verileri ile niteliksel ve niceliksel yöntemlerle incelemiştir. Geleneksel kaynaklara göre gazeteler güncel bilgi ve veri sağlamaktadır. Tarihsel incelemelerde bu tip kaynaklara dayalı çalışma azlığı, yazının literatüre önemli bir katkısını oluşturmaktadır. Sonuçlar, Osmanlı İmparatorluğu iktisadi yaşamının savaşın bitişini ifade eden ateşkes süreci sonucunda iyileşmeler ile karşılaştığını ortaya koymaktadır. Ancak bu olumlu etkinin kısa süreli olduğu ve zaman içerisinde iktisadi bunalımın etkisini hissettirdiği gözlemlenmiştir.
Keywords : Birinci Dünya Savaşı, Selanik Mütarekesi, İstanbul Borsası, döviz kurları, mal fiyatları, iktisadi yaşam