Three Flaws in One Justification A Critical Examination of Nussbaum’s Reasoning Behind Her List of Capabilities

Authors : M. Onur Arun

Pages : 1-24

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2022-06-16

Article Type : Research

Abstract :İyi hayatın unsurlarına kim karar vermeli? Uzun süredir gündemde olan bu soru çağdaş siyasal ve sosyal teorinin önde gelen iki ismi arasında gösterilen Amartya Sen ve Martha Nussbaum arasında henüz çözümlenememiş bir tartışmayı doğurmuştur. Bu tartışmada Nussbaum, uyarlanmış tercihler gibi adil olmayan sosyal koşulların birey seçimleri üzerindeki olumsuz etkilerine işaret ederek, normatif bir iyi hayat tanımına dayanan ve felsefi temelde oluşturulmuş bir değerli işlevler listesi önermektedir. Fakat bu çalışma, Nussbaum’un önerisinin ardında yatan gerekçenin birey tercihlerinin oluşumunun sosyolojik arka planını göz ardı etmesinden dolayı üç açıdan sorunlu olduğunu tartışmaktadır. Birincisi, adil olmayan sosyal koşullar, bireyleri sadece bir hayatı iyi yapan değerli işlevleri belirlemek konusunda değil ama aynı zamanda söz konusu işlevleri gerçekleştirmeyi tercih etmek konusunda da olumsuz etkileyebilir. Bu durum göz önüne alındığında, bir hayatı iyi yapan değerli işlevlerin belirlenmesinde birey tercihlerini yok sayarak, bu işlevlerin felsefi bir bakış açısıyla dışarıdan belirlenmesi adil olmayan sosyal koşulların birey tercihleri üzerindeki olumsuz etkisini ortadan kaldırmayacaktır. İkincisi, Nussbaum, oldukça sınırlı sayıdaki dezavantajlı kadın ile yaptığı görüşmelerin bulgularının bütün dezavantajlı bireyler için geçerli olabileceği şeklinde oldukça genelleyici bir tutum geliştirmektedir. Üçüncüsü, hem ilgili literatürde hâlihazırdaki görgül veriler hem de Türkiye’nin üç farklı sosyal bağlamında bu çalışma amacıyla toplanan veriler göstermektedir ki dezavantajlı bireyler, Nussbaum’un üstü kapalı olarak ima ettiği gibi, her zaman maddi koşullara ilişkin olarak çok yönlü düşünebilme/akıl yürütme yeteneğinden yoksun bireyler değiller; fakat verili yapısal eşitsizlikler dolayısıyla, tercihlerini içinde bulundukları koşullara uyarlama yeteneği geliştirmek zorunda olan bireyler olabilmekteler.
Keywords : Yapabilirlikler yaklaşımı, uyarlanmış tercihler, yanlış bilinç, yapısal eşitsizlikler, dezavantaj