Was There a Zaydī usūl al-fiqh? Searching for the Essence of Zaydī Legal Theory in the School’s First Complete Usūl Work: al-Natiq bi-l-Haqq’s (340-424/951-1033) "al-Mujzī fī usūl al-fiqh"

Authors : Ahmet Temel

Pages : 71-84

View : 13 | Download : 7

Publication Date : 2016-06-15

Article Type : Research

Abstract :Bu çalışma yakın bir zamanda yazması keşfedilerek basılan Zeydī çevreler tarafından ilk uşūl eseri olarak kabul edilen el-Muczī fī uşūli’l-fıkh adlı eseri incelemektedir. Mutezile alimleriyle yakın bir mesai içinde olduğu bilinen en-Nātık bi’l-hakk tarafından yazılan, Zeydīyye’nin bu ilk uşūl eseri, fıkıh uşūlünde Zeydiyye ve Mutezile etkileşimini tespit etmek için oldukça önemlidir. Bu çalışmada Zeydiyyenin iddiasının aksine bu eserin Mutezilenin fıkıh usulü içerisinde sayılması gerektiğini iddia ediyorum. Bu eserin bir bölümü Şerhu’l-umed olduğu iddiasıyla Mutezile alimlerinden Ebū Hüseyin el-Basri’ye atfedilerek daha önce basılmıştı. Bu makalede bu isabetsiz atıf da değerlendirilmektedir. Makale üç bölümden oluşmaktadır. Girişin ardından ilk bölümde en-Nātık bi’l-hakk’ın özlü bir biyografisi verilecek, ikinci bölümde ise eserin müellife nisbeti, içeriği ve takip ettiği metod özetlenecektir. Son bölümde ise eserin Zeydiyye ve Mutezile arasında kimliği konusu eserde yapılan atıflar dikkate alınarak ve daha sonraki dönemden Mutezile alimi Ebū Hüseyin el-Basrī’nin el-Mu‘temed adlı eseri ve Zeydī alim Abdullah b. Hamza’nın Safvetu’l-ihtiyār adlı eseriyle mukayese edilerek ele alınacak, eserin ve müellifin sonraki dönemde Zeydī fıkıh uşūlü eserlerine etkisi ile çalışma hitama erecektir.
Keywords : Zeydiyye, Usul, Fıkıh, el-Muczi, en-Natık bi’l-hakk