Sosyal Medyadaki Dezenformasyon: Covid-19 Aşıları Türkiye Örneği

Authors : Orhan Gevrek

Pages : 27-55

Doi:10.54722/iletisimvediplomasi.1358371

View : 166 | Download : 144

Publication Date : 2023-12-16

Article Type : Research

Abstract :Sosyal medya platformlarının baş döndüren hızı sayesinde bireyler artık bilgiye daha hızlı ulaşabilmektedir. Sınırsız hızlı iletişim ve bilgiye anlık ulaşım kullanıcılara önemli avantajlar sağlasa da birçok dezavantajı ve sorunu da beraberinde getirebilmektedir. Covid-19 pandemisi süresince yapılan yanlış ve hatalı bilgilendirmeler sebebiyle ülkeler hem pandemiyle uğraşırken hem de dezenformasyonla mücadele etmek zorunda kalmıştır. Yaşadığımız zaman diliminde sosyal medya sıradan bireyleri, içerikleri tüketen aynı zamanda üreten kullanıcılara dönüştürmektedir. Yankı odaları sayesinde kısa sürede çok fazla etkileşim alan ve dolaşıma sokulan bir haber, iddia, içerik; hatalı ilişkilendirme mi, çarpıtma mı ya da yanlış mı olduğu anlaşılamadan dezenformasyona sebep olmaktadır. Bu çalışmada Covid-19 pandemisi süresince DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) tarafından pandeminin ilan edildiği 11 Mart 2020 ile Sağlık Bakanlığı’nın açık havalarda maske takma zorunluluğunu kaldırdığı 2 Mart 2021 tarihleri arasında, sosyal medyada çıkan ve teyit.org tarafından yalan/yanlış haber olarak tespit edilen paylaşımlardan toplam 37 içerik incelenmiştir. Veriler, doküman inceleme yöntemiyle derlenmiş ve betimsel analiz ile değerlendirilmiştir. Araştırmanın bulgularına göre, en çok kullanılan dezenformasyon türü, 19 adetle ‘çarpıtma’dır. Araştırmada tespit edilen diğer bir bulgu ise teyit.org tarafından yayınlanan paylaşımların yapıldığı hesapların önemli bir çoğunluğunun sahte isimle açılmış olması, gerçek isim kullanılmadan fake hesaplardan dezenformasyonun dolaşıma sokulmasıdır. Sosyal medyada yaşanan bu dezenformasyona karşı medya okuryazarlığı en önemli savunma aracı olarak öne çıkmaktadır.
Keywords : Sosyal Medya, Medya Okuryazarlığı, Covid-19 Aşıları, Dezenformasyon, İnfodemi