Özbekistan’da Medya Tarihine Bir Bakış

Authors : Zakir Avşar

Pages : 59-74

Doi:10.54722/iletisimvediplomasi.1120313

View : 25 | Download : 11

Publication Date : 2022-07-26

Article Type : Other

Abstract :Çarlık Rusya’sı ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin dağılması ardından bağımsızlıklarını kazanan Türk Cumhuriyetlerinde medya ve kitle iletişim araçları, komünizm etkisinden sıyrılma ve kendi kimliklerini yeniden kazanma sürecinde özellikle tarih, dil, din ve kültür alanlarında için önemli görev üstlenmiştir. 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Özbekistan’da medya Çarlık Rusya’sı ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği döneminde daha çok ideoloji aşılama amacıyla kullanılmıştır. Ancak 1991 yılından itibaren Özbekistan komünizm etkisinden kurtularak gerek Özbek Türkçe’sinin topluma öğretilmesi gerekse kültür, din ve bilim odaklı yayın yapmaya başlamıştır. Globalleşmenin de etkisiyle devlete ait olan televizyon kanalları, gazete ve dergilerin yanında özel sektör de çeşitli yayın organları kurmuştur. Bunun yanı sıra bağımsızlığın ardından Özbekistan Anayasasında medya ve kitle iletişim araçlarının görev ve sorumluluklarının yanı sıra hakları da tanımlanmış ve özgür bir medya vaadinde bulunulmuştur. Buna karşın bağımsızlığın ilan edildiği 1991 yılından 2016 yılında ölümüne kadar iktidarda bulunan İslam Kerimov döneminde medya çalışanlarının ve medyanın özgürlüğü Anayasada yazan maddelerden öteye geçememiştir. Ancak diğer taraftan İslam Kerimov ardından cumhurbaşkanlığına seçilen Şevket Mirziyoyev döneminde medya alanında çeşitli reformlar hayata geçirilmiştir. Söz konusu reformlar sonucu bazıları 20 yıldır tutuklu bulunan gazeteleciler serbest bırakılmış, basın ve yayın organları görece serbest bırakılmıştır. Bunun sonucu olarak da Dünya Basın Endeksinde Özbekistan artan bir trende girmiştir.
Keywords : özbekistan, kitle iletişim araçları, medya, kültür, dil