Sartre\'da Kartezyen Düalizm Eleştirisi

Authors : Mehmet Türkan

Pages : 180-199

Doi:10.33709/ictimaiyat.1366404

View : 12 | Download : 13

Publication Date : 2024-05-31

Article Type : Research

Abstract :Makalenin amacı her türlü ikiciliğin üstesinden gelmek isteyen Sartre\'ın Kartezyen düalizme getirdiği eleştirileri ve ortaya koyduğu çözümleri ele almaktır. Descartes\'ın Töz düalizmi (bilinç/ruh-beden/madde ikiliği) olarak bilinen düşüncesinde ruh düşünen töz, beden ise uzamsal tözdür. Çağdaş Batı felsefesindeki gelişmeler Descartes\'ın geride bıraktığı içinden çıkılmaz problemler üzerine yürütülen tartışmalara dayanır. Zira Descartes, iki varlık kategorisini keskin bir şekilde ayırırken aralarındaki ilişkinin nasıl kurulacağı sorusunu ortada bırakırken, düşünüm öncesi saf Ben bilinci ile öteki bilinç edimleri arasında ayrıma gitmekle bilinçte de bir ikilik yaratmış ve bu bağlamda başkasının varlığı problemine yol açmıştır. Kartezyen düalizmden doğan bu problemler varoluşsal ontolojisini geliştirirken Sartre\'ın da temel eleştirel dayanakları arasında yer alır. Makalede serimleneceği gibi, felsefesinde her türlü düalizmin üstesinden gelmek isteyen Sartre, Kartezyen düalizmin aksine madde ve bilinci hiçbir yolla birbirinden ayrılamayan, birbirini zorunlu olarak gerektiren iki varlık kategorisi olarak tasarlayacaktır. Sartre, fenomenolojik anlayışı doğrultusunda, Descartes\'ın beden-bilinç ayrımına itiraz ettiği kadar bilinçte bir şeyin bilinci ile saf Ben bilinci arasında yaptığı ayrımın bizi mutlak bir solipsizme taşıyacağını ve başkasının varlığı problemine yol açacağını öne sürerek itiraz eder. Sartre\'ın Kartezyen düalizme getirdiği eleştirilerin kapsamlı incelemesi makalenin özgünlüğünü oluşturmaktadır. Yöntem olarak literatür taramasına başvurulan makalede Sartre\'ın Kartezyen Düalizmin üstesinden gelirken başvurduğu argümanlar ortaya konuldu.
Keywords : düalizm, varlık, bilinç, beden, solipsizm