1757 Yılında Şam Hac Kafilesi ve Hicaz: Tedbirler ve Olaylar

Authors : Mustafa Güler, Fatih Özaslan

Pages : 381-393

Doi:10.33709/ictimaiyat.1295562

View : 151 | Download : 170

Publication Date : 2023-11-30

Article Type : Research

Abstract :Hac, Hicaz ve Arap coğrafyasının en mühim sosyal, dini ve ekonomik olgularından biridir. Zaman ve mekân olarak sınırlandırılması nedeniyle günümüzde olduğu gibi geçmişte de yolculuklar, güvenlik, idare ve menâsikin ifası bölge yöneticilerinin en mühim uğraşlarından olmuştur. Şam Şehri, Hac kervanlarının sevki, güvenliği ve Mekke ile Medine şehirlerine ulaştırılacak para ve ayni malzemenin ulaştırılması noktasında önemli bir rol oynamıştır. İslam’ın Anadolu, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya’ya yayılmasından itibaren ise en mühim toplanma ve çöl şartlarına hazırlanma merkezi olmuştur. Şam ve çevresinin Osmanlı hâkimiyetine geçmesinden sonra ise Şam şehri hem yukarıda belirttiğimiz bölgelerden gelen kafilelerin buluşma noktası, hem de Osmanlı sultanını temsilen şehre ulaşan Surre alaylarının, askeri birliklerin ve Hac emirinin harekât merkezi olmuştur. 1517’den başlayan bu süreç 1671’de farklı bir alana evirilmiş, 1708’de Şam valilerinin Hac emiri olmaları güç ve itibarlarını artırmıştır. Bu çalışmada Osmanlı Arşiv belgeleri, kronikler ve telif çalışmalar temel alınarak miladi 1757 yılında Şam’dan yola çıkan hac kervanının idaresi, gidiş ve dönüş yolunda karşılaştığı güvenlik problemleri ve 1758 yılı haccında alınan önlemler ele alınacaktır. Şam’dan Mekke ve Medine’ye nakledilen nakit para ve eşyanın miktarı ele alınacaktır. Bu yapılırken anılan zaman diliminde Şam’dan Mekke’ye kadar uzanan ana kervan yolunun ahvali, yol civarında yaşayan kabilelerin Hac emiri ve hacılarla ilişkileri detaylı olarak tahlil edilecektir.
Keywords : Hac, Kafile, Saldırı, Şam, Osmanlı İmparatorluğu