Trabzon Mebusu Mehmet Rahmi (Eyüboğlu) Bey’in İkinci Dönem TBMM’deki Faaliyetleri

Authors : Nurettin Çakici

Pages : 255-275

Doi:10.18795/gumusmaviatlas.1329994

View : 101 | Download : 137

Publication Date : 2023-10-27

Article Type : Research

Abstract :Türk parlamento tarihinin en önemli aşamalarından birini teşkil eden Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisinde (TBMM) yer alan mebuslar birbirlerinden faklı dünya görüşüne ve fikirlere sahipti. Sözü edilen bu farklılığa rağmen bir ayrılığa düşülmemiş, ortak payda vatan topraklarının savunulması ve bağımsız yaşama ülküsü olduğu için topyekûn bir mücadele verilerek Millî Mücadelenin askeri safhası başarıyla tamamlanmıştır. 1 Nisan 1923 tarihinde seçimlerin yenilenmesi kararından sonra yapılan seçimlerde Millî Mücadele saflarında yer alan Trabzon’dan İkinci TBMM’ye 7 mebus katılmaya hak kazanmıştır. Bunlardan biri de Mehmet Rahmi Bey idi. Meclis faaliyetlerine bakıldığında, Mehmet Rahmi Bey’in görece etkin bir mebusluk kariyeri olduğunu söylemek mümkündür. TBMM’ye sunduğu kanun teklifleri, takrirleri ve Meclisteki konuşmaları onun ülke meselelerini yakından takip ettiğini göstermektedir. TBMM içerisinde esasen başından beri var olan muhalefet modernleşme hareketleri ile birlikte yeni bir boyut kazanmıştır. Meclis içerisindeki muhalif mebuslar Cumhuriyet Halk Fırkasından istifa ederek, Cumhuriyet döneminin ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurmuştur. Trabzon mebusu olan Mehmet Rahmi Bey de Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasına katılan mebuslar arasında yer almıştır. Cumhuriyet döneminin ilk muhalefet partisine dahil olan Mehmet Rahmi Bey, çok partili hayata geçiş denemelerinden bir diğeri olan Serbest Cumhuriyet Fırkasına da yakın bir profil çizmiştir. Bu durum onun muhalif yanını göstermesi açısından önemlidir. Mebusluk kariyeri bittikten sonra memuriyete geri dönen Mehmet Rahmi Bey 1952’de vefat etmiştir. Bu çalışmada ağırlıklı olarak TBMM arşivinden faydalanılarak Mehmet Rahmi Bey’in Meclis Faaliyetleri, mebusluk kariyeri ve siyasi yönü incelenmiştir.
Keywords : İkinci Dönem TBMM, Mehmet Rahmi Bey, Trabzon, Muhalefet