BEYLİKLER DÖNEMİ TIP METİNLERİNDE YAPILAN TÜRKÇELEŞTİRME VE TERİM ÇALIŞMALARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Nuray Demir Öztürk

Pages : 37-52

View : 7 | Download : 6

Publication Date : 2022-12-30

Article Type : Research

Abstract :Oğuzların Anadolu’ya gelmeleriyle beraber siyasî anlamda devlet kurma çabalarının etkileri yazı dillerine de yansımıştır. Oğuzların Orta ve Batı Asya’da devlet kuramayışları Oğuzcanın yazı dili haline gelemeyişine sebep olmuş ardından Selçuklular döneminde Arapça ve Farsçanın da hâkimiyeti Türkçeyi olumsuz etkilemiştir. Anadolu Beylikler dönemi ise Oğuzca için yeni bir başlangıcı beraberinde getirmiş; dinî, edebî, tasavvufî, tıbbî konularda birçok eser tercüme/telif edilmiştir. Bu alanlardan biri olan tıp konusunda yazılmış eserlerde kullanılan dil, Türkçenin kullanımı açısından dikkate değerdir. Anadolu Beylerinin teşvik ve destekleri doğrultusunda kaleme alınan bu eserlerde bilinçli bir şekilde dil yerlileştirilmesi yapıldığı tespit edilmiştir. Bu yerlileştirme yapılırken Arapça ve Farsça sözcük, ifade, tamlama gibi yapıların varsa Türkçede karşılıklarının yoksa müellif/mütercimin Türkçeleştirme çabasıyla hem Beylerin hem de halkın katında eserleri anlaşılır kılmak ve Türkçe terim üretilerek yazı dilini işler hale getirmesi amaçlanmıştır. İncelenen tıp eserlerinden seçilen örnekler öyküntü başlığının altında sınıflandırılmaya çalışılmıştır. Anlamsal örnekseme ve anlam alıntılama kategorilerinden Türkçenin temasta olduğu Arapça ve Farsçaya karşı hangi yolları tercih ederek Türkçeleştirme yoluna gidildiği ve bu yapılırken nasıl yöntemlere başvurulduğu üzerinde de durulmuştur. Yapılan çalışma ile Türkçe sözcüklerde ilk kez öyküntü kategorisi belirlenmeye çalışılmış ayrıca Eski Anadolu Türkçesi tıp metinlerinde nasıl bir Türkçeleştirme çalışması yapıldığı sorusuna, verilen örneklerle cevap aranmıştır.
Keywords : Oğuzca, tıp terimleri, öyküntü, Türkçeleştirme, Anadolu Beyleri