Ermeni Kaynaklarında Sultan Melikşah İmajı ve Türk Hâkimiyet Telakkisi

Authors : Serkan Özer

Pages : 273-293

View : 99 | Download : 142

Publication Date : 2023-12-19

Article Type : Research

Abstract :Anadolu’nun fethi ve İslamlaştırılması sürecinde Türk akınlarının en yakın tanıkları ve Türklerin ilk muhatapları olan Ermenilerin tarihî kaynaklarında Selçuklular özelinde gayet olumsuz bir Türk/Müslüman imajıyla karşılaşmaktayız. Uzun bir süreçte oluşan literatürde şahsî, kavmî ve dinî manada saldırı, hakaret ve iftira dolu bir içerik bulunmakta; Selçuklu Devleti’nin azamet devrini ifade eden Melikşah’a kadarki süreçte yaşanan olaylar ve olayların failleri olan sultanlar çok kötü resmedilmektedir. Bu zaman dilimi, devletin kuruluş ve yükseliş dönemini ifade ettiği için fetih yönündeki en yoğun çatışmalar bu evrede vuku bulmuş ve bu da kaynaklara yansıyan Tuğrul Bey ve Alp Arslan imajını menfî yönde etkilemiştir. Ancak Alp Arslan’ın şehadetiyle birlikte Ermeni kaynaklarının dili olumlu yönde değişmekte; ideal bir devlet adamı, müşfik bir baba ve merhametli bir hâmî rolüyle Melikşah karşımıza çıkmaktadır. Yazarların bu tavır değişikliği, mezkûr sultanlar ile Melikşah dönemi arasındaki yapısal farktan kaynaklanmaktadır. Nitekim fetih hareketlerinin en yoğun yaşandığı çalkantılı dönemin anlatım dili ile babası Alp Arslan’dan güçlü bir devlet devralan Melikşah döneminin tüm tebaaya yansıyan müreffeh ortamındaki dil arasında büyük farklılıkların bulunması anlaşılabilir bir durumdur. Melikşah’a dair kayıtlardaki Türk Hâkimiyet Telakkisi ile Baba Figürü ise özellikle dikkat çekmektedir. Bu noktalardan hareketle çalışma, Ermeni yazarların kayıtlarındaki Sultan Melikşah imajını İslam kaynaklarıyla karşılaştırarak açıklamayı hedeflemektedir.
Keywords : Tuğrul Bey, Alp Arslan, Melikşah, Ermeni Tarih Yazıcılığı, Türk Hâkimiyet Telakkisi.