İngiliz Konsolos James Henry Monahan’ın Raporlarında Bitlis Vilayeti (1896-1898)

Authors : Emel Demir Görür

Pages : 244-266

View : 15 | Download : 9

Publication Date : 2020-06-10

Article Type : Research

Abstract :İngiltere’nin Bitlis Vilayeti Konsolosluğu, 1895 yılında Erzurum Vilayeti’ne bağlı yardımcı konsolosluk düzeyinde açılmıştır. Vilayetin ilk İngiliz Yardımcı Konsolosu olarak Charles Seymour Hampson görev¬lendirilmiştir. Hampson’dan sonra İngiltere’nin Bitlis Vilayeti Yardımcı Konsolosluğu’na James Henry Monahan atanmıştır. 1896 yılında Bitlis Konsolosluğu’nun sorumluluğunu devralan Monahan, bu görevini 1898 yılına kadar sürdürmüştür. İngiliz Konsolos James Henry Monahan, görev süresince vilayet hakkında siyasi, sosyal, eko¬nomik, kültürel açıdan zengin bilgiler ihtiva eden konsolosluk defterleri tutmuştur. İlgili defterler tetkik edildiğinde belli başlı hadiselerin ön plana çıktığı görülmüştür. Bunlar; Ermeni-Müslüman çatışması, yağma-saldırı olayları, din değiştirme hadiseleri, vergi meselesi, iktisadi durum, vilayet dâhilinde uy¬gulamaya konulan ıslahatlardır. Konsolos Monahan, bu ayrıntılı bilgileri, Muş ve Siirt Sancağı gezileri neticesinde elde etmiş¬tir. Bu bağlamda çalışmamız James Henry Monahan’ın vilayet dâhilinde yaptığı geziler ve ardından yazdığı rapor ve gönderiler doğrultusunda ele alınmıştır. Çalışmamız da vilayet dâhilinde yaşanan kıtlık ve ardından meydana gelen göç olayları, vergi meselesi, uygulanan çeşitli borç sistemleri, halkın geçim kaynakları, asayiş problemleri, Kürt bekçiler meselesi ve vilayetin sosyo-iktisadi yapısı ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir.
Keywords : İngiliz Konsolosluğu, James Henry Monahan, Bitlis Vilayeti, Siirt Sancağı, Muş Sancağı