Kazakistan Ceditçilik Hareketinde Bir Din Adamı: Ömer Karaş, Hayatı ve Faaliyetleri (1875–1921)

Authors : Seyfi Yildirim, Nazgul Saburgaliyeva, Baktyly Boranbayeva

Pages : 245-279

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2019-06-23

Article Type : Research

Abstract :XIX. yüzyılın sonu ile XX. yüzyılın başlarındaki Kazakistan tarihi oldukça karmaşık toplumsal, sosyo-siyasi çelişkilerle karakterize edilir. Kazak halkı bağımsızlık ve demokrasi için büyük mücadeleler vermiştir. Bu mücadele, Rusya’daki genel Müslüman Ceditçilik hareketi çerçevesinde sürdü ve Osmanlı Devleti’yle yakın ilişkiler geliştirildi. Ceditçilik, Rusya’nın sömürgesi altında olan bölgelerindeki Türk kökenli halklar arasında ortaya çıkan kültürel ve entelektüel bir harekettir. Aydınlanma ve kurtuluş fikirlerinin yayılmasına laik aydınlarla birlikte dini düşüncede yenileşmeden yana olan mollalar ve imamlar da katkıda bulunmuşlardır. Sömürgeci baskının ve yaşanan manevi krizin üstesinden gelmenin yolunu arayan aydınlarla geleneksel İslam temsilcilerinin teorik araştırmaları ve pratik faaliyetleri, tarih bilimi için çok önemlidir. Bu dönemlerde, kültürel ve eğitim faaliyetleriyle tarihte yerini alan, Hanefi mezhebi, Nakşibendi tarikatıyla ilgili büyük bilgi sahibi olan önemli şahsiyetlerden biri, Ömer Karaş olmuştur. O, XX. yüzyıl başlarında eğitim alanına, pedagojik düşüncenin gelişimine katkı sağlayan en büyük toplum figürlerinden biridir. Rus Müslümanların resmi yapısında hizmet eden Ömer Karaş, din âlimlerine verilen yüksek dini bir rütbeye verilen Farsça Ahund (Farsça Ahund) sıfatına sahip olmuştur. O, Kafkasya, İdil-Ural, Türkiye ve Arap ülkeleriyle yakın temaslar kurup sürekli gelişen ve yenilikleri hızla benimseyen aydındı. 1911-1913 yıllarında Oral’da (Batı Kazakistan) yayımlanan Kazakistan” gazetesinin hazırlanmasına katkıda bulunmuştur. 1917-1919 yılları arasında"Alaş” siyasi ve kültürel hareketinin aktif üyesi olan önemli bir şahsiyettir.
Keywords : Ömer Karaş, Rusya Türkleri, Cedidçilik, Kadimcilik, Orenburg Dini İdaresi