Cumhuriyetin İlk Yıllarında Afyonkarahisar’a Elektriğin Getirilmesi

Authors : Sadık Sarisaman

Pages : 191-222

View : 15 | Download : 10

Publication Date : 2019-06-23

Article Type : Research

Abstract :Cumhuriyet ilan edildiğinde Anadolu’nun çoğu şehrinde elektrik yoktu. Halk, aydınlatma aracı olarak genellikle kandil ve gaz lambalarını kullanıyordu. Varlıklı aileler ise evlerini, fener ve lüks lambalarıyla aydınlatıyorlardı. İnsanlar yakacakları gazı gazhaneden temin ediyorlardı.1925 yılından itibaren de cep fenerlerinin de kullanılmaya başlandığını görmekteyiz. Şehir merkezlerinde caddelerin aydınlatılması fener direklerine asılan gaz fenerleri vasıtasıyla temin ediliyordu. Ancak, özellikle de kenar mahallelerde gaz fenerlerinin seyrek konulması ya da hiç konulmaması sıkıntıya yol açıyordu. Bu semtlerin insanları geceleyin karanlıkta yürümek mecburiyetinde kalıyorlardı. İlerleyen zamanda belediyeler lüks lambaları da satın aldı. Bu arada Radyum lambaları devreye girdi. Bu lambalar için uzun direkler dikildi. Yine resmi dairelerin, dükkanların ve evlerin aydınlatılması ise demir çengellere takılan kandiller, gaz lambaları, fenerler veya lüks lambalarıyla olmaktaydı. Afyonkarahisar’a elektrik getirilmesi konusunda 1927 yılı içerisinde ciddi bir çalışma başlatıldı. Vali Edhem Bey İstanbul’dan bir Fransız mühendis getirtti. Gecek ve Kışlacık taraflarında çalışmalar yaptırdı. Bu arada Eskişehir ve İzmit’deki elektrik tesisatlarını da incelettirdi. Vali Bey sonunda elektrik santrali yerine mazot ile çalışacak olan bir elektrik tesisatı kurdurmaya karar verdi. Bu amaçla Macar Ganz Şirketi ile bir mukavele imzalandı. 1928 yılı içerisinde Elektrik Santral Binası inşaatı tamamlandı. Şehir 1929 yılında ise elektrikle aydınlatılmaya başlandı. Elektrik santrali Afyon Vilayeti Muhasebe-i Hususiye Müdüriyeti adına kurulmuştur. Burada üretilecek elektrik için harcanacak mazot muhasebe-i hususiye bütçesinden karşılanmıştır.
Keywords : Afyonkarahisar, elektrik, belediye, özel idare, aydınlatma