Maceraperest Hille Emîri Dübeys B. Sadaka’nın 1132-1135 Yılları Arasında Irak Selçuklu Sultanları, Abbâsî Hilâfeti ve Büyük Selçuklu Hükümdarı ile Münasebetleri

Authors : Pınar Kaya Tan

Pages : 67-88

Doi:10.16947/fsmia.1136431

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2022-06-27

Article Type : Research

Abstract :Dübeys b. Sadaka başta Hille olmak üzere merkezî Irak’ta bulunan hânedanı Mezyedîlerin otoritesini artırmak isteyen bir Arap Emîri’ydi. Bu sebeple hem Abbâsî Hilâfeti ile hem de Irak Selçuklu Devleti ile bölgedeki çıkarları yüzünden ters düşmüş ve her iki siyasî teşekkülle sıklıkla karşı karşıya kalmıştı. Bu münasebetle o, kimi zaman Abbâsî Halifelerinin güçsüz durumlarından faydalanmaya çalışmış; kimi zamansa Irak Selçuklu hânedan mensupları arasındaki taht mücadeleleri Dübeys’e aradığı fırsatı sunmuştu. Ancak karşısına çıkan her türlü fırsattan istifade etmeye çalışmışsa da Dübeys b. Sadaka istediği başarıları tam manasıyla elde edememişti. Muvaffak olamadığı zamanlarda bölgeden kaçmak zorunda kalıp çevredeki hâkim güçlere sığınmış ve Dübeys’le birlikte hânedanı da zor günler yaşamıştı. Bununla beraber onun yağma ve talan faaliyetleri hem Abbâsîlere hem Irak Selçuklularına zarar vermiş, halkı güç durumda bırakmıştı. Nitekim Dübeys b. Sadaka yadsınamaz şekilde her daim kendisinden korkulan emîrlerden biri olmuştu. Mezkûr emîrin Batı ve Doğu’daki Selçuklular, ayrıca Abbâsîler ile münasebetlerini inceleyen makalenin devamı niteliğindeki bu araştırmada Dübeys b. Sadaka’nın Büyük Selçuklu hükümdarı, Abbâsî Hilâfeti ve Irak Selçukluları üçgeninde 1132-1135 seneleri arasında vuku bulan olaylardaki rolü, kaynaklardaki bilgiler ışığında değerlendirilecektir.
Keywords : Dübeys b. Sadaka, I. Tuğrul, Mesʻûd b. Muhammed Tapar, Abbâsîler, Sencer, Müsterşid-Billâh