Yemekten Önce ve Sonra Tuz Yemeyi Tavsiye Eden Rivâyetlere Dair Bir Araştırma

Authors : Üzeyir Durmuş

Pages : 379-403

Doi:10.16947/fsmia.502281

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2018-12-25

Article Type : Research

Abstract :Yemekten önce ve sonra tuz yemenin sünnet olduğuna dair bir ön kabul toplumumuzda oldukça yaygındır. Tespitlerimize göre bu ön kabulün en eski hadis dayanağı el-Hâris b. Ebû Üsâme’nin el-Müsned’idir. Bu eserdeki merfûʿ bir rivâyette Hz. Peygamber’in Hz. Ali’ye yemekten önce ve sonra tuz yemesini tavsiye ettiği görülmektedir. Ancak muhaddisler, senedinde bulunan –biri hadis uydurmakla itham edilen– üç çok zayıf râvî nedeniyle bu rivâyetin çok zayıf veya mevzûʿ olduğunu belirtmişlerdir. Hadisin mevkûf rivâyetinin durumu da pek farklı değildir. Bununla birlikte Ebû Tâlib el-Mekkî ve Gazzâlî gibi bazı âlimler hadis konusunda otorite olmadıklarından dolayı olsa gerek bu mevkûf rivâyete kitaplarında yer vermişler ve bu uygulamanın yemek âdâbından olduğunu söylemişlerdir. Daha sonra bu ön kabul Gazzâlî ve Geylânî gibi âlimlere karşı halkın derin itimadından dolayı hızla yayılmış ve orucun tuzla açılmasının sünnet olduğu şeklinde bir inanış da buna eklenmiştir. Makalede konunun teknik detayları açıklandıktan sonra dinin temel kaynaklarını değil de kişileri mutlak olarak referans almanın mevzûʿ rivâyetlerin yayılıp sahîh hadislerin geri planda kalması noktasında çok etkili olduğuna ve bu tutumun zararlarına dikkat çekilmiştir.
Keywords : Hadis, Gazzâlî, yemek, tuz, mevzûʿ hadis