Menbaʻu’l-Ebhâr Fî Riyâzi’l-Ebrâr’daki Dört Türkçe Gazel Üzerine

Authors : Günay Tulum

Pages : 213-229

Doi:10.16947/fsmia.758065

View : 11 | Download : 6

Publication Date : 2020-06-25

Article Type : Research

Abstract :Menbaʻu’l-Ebhâr, Arapça ve Farsça’nın Türkçe sözdizimine dahil edilmesi yönüyle karma dilli, Doğu ve Batı Türkçesi’nin karışımı olması bakımından karışık dilli; yani karma ve karışık dillidir1. Büyük bir âlim ve mutasavvıf oluşu yanında kalemini nazım ve nesir türünde aynı güçle oynatabilen usta bir edebiyatçı, her türlü edebî sanatı kullanmakta son derece yetkin divan sahibi bir şair olan Hazînî2, Menbaʻu’l-Ebhâr’daki manzum parçaları çoğunlukla mesnevi nazım biçimiyle yazmıştır. Hazînî, bunun yanı sıra bir Farsça şiirinde kıta; on iki şiirinde de gazel nazım biçimini tercih etmiştir. On iki şiirden sekizi Farsça; dördü Türkçe’dir. İşte, içinde yüksek edebî değer taşıyan nazım ve secili nesir parçaları bulunması açısından önemli bir edebiyat metni de olan Menbaʻu’l-Ebhâr’ın ga- zel formunda yazılmış dört Türkçe manzumesi, bu yazının ana malzemesini oluşturmaktadır. Öncelikle gazeller şekil (vezin ve kafiye) açısından incelenecek; sonrasında Türkiye Türkçesi’ne aktarılarak bu şiirlerdeki söz ve anlam sanatları tespit edilecektir.
Keywords : Hazînî, Menbaʻu’l-Ebhâr, Yeseviyye, tıfl-ı eşk, karma ve karışık dilli eser