Osmanlı Döneminde İstanbul’da Modern Bir Mezbaha Kurma Teşebbüsü

Authors : Engin Çağman

Pages : 33-62

Doi:10.16947/fsmia.758029

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2020-06-25

Article Type : Research

Abstract :19. yüzyılın sonlarında İstanbul’da bilimsel ve modern usullere göre faaliyet gösterecek bir mezbaha ihtiyacı had safhaya ulaşmış ve bu ihtiyaç birçok kurum tarafından dile getirilmiştir. Şehrin muhtelif yerlerinde mezbahalar bulunmasına rağmen sıhhi ve bilimsel kurallara riayet edilmemesi, kesim öncesi hayvanların ve sonrasında da etlerin kontrollerinin yeterince yapılamaması halkın sağlığını tehdit etmekteydi. Öte yandan mezbahaların tam olarak gereğince vergilendirilememesi nedeniyle devletin gelir kaybı da söz konusuydu. Bunun yanı sıra Şehremaneti tarafından mevcut haliyle mezbahaların ve hayvan satış mahallerinin ihtikâra, dolayısıyla et fiyatının makul bir sebep olmaksızın ciddi şekilde artmasına neden olduğu iddia ediliyordu. Şehremaneti, mezbahaların ıslah edilmesinin çok zor olduğu düşüncesiyle tüm İstanbul halkına hitap edecek sıhhi, bilimsel ve modern özellikleri içeren umûmi bir mezbaha ve hayvan pazarının kurulması amacıyla 1911 yılında bir proje ihalesi açmıştır. İhtiyaçları karşılayabilecek en uygun projeyi belirleyebilmek amacıyla bir komisyon teşkil edilmiş ve kazanan proje sahibine müesseseyi kurması karşılığında işletmesi için kırk yıllığına imtiyaz tahsis edilmesi, bununla birlikte mezbaha ve hayvan pazarı gelirlerinden Şehremanetine de belirli bir pay ayrılması kararlaştırılmıştır. Makale, Osmanlı arşiv belgeleri üzerinden söz konusu mezbaha ve hayvan pazarı tesisi kurma çabalarını ele almaktadır. Böyle bir tesis ihtiyacının ortaya çıkış nedenleri, ihaleyle ilgili hazırlanan raporlar, ihaleye karşı gösterilen tepkiler, devlet kurumlarının ve sektör temsilcilerinin meseleye yaklaşımı birinci el kaynaklardan faydalanarak ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Keywords : İstanbul, Şehremaneti, mezbaha, selhâne, hayvan pazarı