HERMENEUTIK VE PSIKANALIZ

Authors : Erdal Işbir

Pages : 171-202

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2018-07-15

Article Type : Research

Abstract :Yorum ve eleştiri ilişkisi, hermeneutiğin temel bir problemidir. Bu problem, hermeneutik ile psikanalizin birbirlerine yaklaştığı yerdir. Burada amaçlanan, hermeneutik ile psikanaliz arasındaki ilginin nasıl kurulduğu ve ne gibi bir öneme sahip olduğunu incelemektir. Bu inceleme, Gadamer, Habermas, Ricoeur, Freud ve Lacan’a referanslarla yapılmaktadır. Çünkü hermeneutik yorum sorunun eleştirel işlevi ve sınırı, Gadamer ve Habermas tartışmasının odağıdır. Gadamer için, dilsel sınırlar içinde iş gören hermeneutiğin eleştirel işlevi, önyargıları aydınlatmaktır. Habermas için eleştirisinin asıl işlevi, ideolojik anlam bağlamlarından özgürleşmektir. Bu da ancak dil dışı bir alanı gerektirmektedir ve bu alan psikanalizdir. Yorum ve eleştiriyi, anlatı kuramında yeniden ilişkilendiren Ricoeur ise anlatıyı, öznenin dile gelmeyeni, dile getirmesi olarak belirlemektedir. Böylece hermeneutik ile psikanalizi doğrudan ilişkilendirmektedir. Psikanalizin, hermeneutik alanın dışında değil, bizzat içinde iç gördüğünü iddia eden Ricoeur, hermeneutik iletişimin de psikanalitik benlik soruna dayandığını göstermektedir. Bu çalışmanın son aşamasında, Ricoeur’un iddialarından hareketle, Freud ve Lacan hermeneutik bir açıdan değerlendirilmektedir. Böylece benlik sorunun, fenomenolojik bir keşif değil, iletişim sürecinde yerine getirilen hermeneutik bir görev olduğu iddiasının haklılığı gösterilmektedir.
Keywords : Hermeneutik, Psikanaliz, Eleştiri, Gadamer, Habermas, Ricoeur, Freud