FELSEFİ MİRASIMIZI BUGÜN YENİDEN NASIL TEMELLÜK EDEBİLİRİZ? CABİRİ'NİN İSLAM DÜŞÜNCESİ OKUMASI BAĞLAMINDA ELEŞTİREL BİR SORGULAMA

Authors : Mehmet Ulukütük

Pages : 76-115

View : 11 | Download : 8

Publication Date : 2016-07-15

Article Type : Research

Abstract :Faslı çağdaş düşünür Muhammed Âbid el-Câbirî (27 Aralık 1935-3 Mayıs 2010) akademik kariyerinin olgunlaşma aşamalarında geliştirdiği ve ortaya attığı bazı kavramlarla İslam düşüncesi üzerine uzun soluklu analizlere girişmiştir. Bu bağlamda o ilk aşamada Felsefî Mirasımız ve Biz adlı eseriyle daha sonraki aşamada ise sınırları çok daha fazla geniş ve kapsamlı olan Arap Aklının eleştirisi projesinde yapısalcı ve postyapısalcı felsefî ve sosyolojik yaklaşımlardan da faydalanarak İslam düşüncesini beyan, burhan ve irfan tasnifleri yaparak analiz etmeye çalışmıştır. Biz bu makalemizde onun bu analizlerinde İbn Sinâ, Gazzâlî, İbn Rüşd ve on üçüncü yüzyıl ve sonrası felsefi çalışmaları hakkındaki analizleri üzerinde durmak istiyoruz. Çağdaş Arap düşüncesinde nahda söylemleri çerçevesinde geliştirilen Halkatu’l-mefkude (kayıp halka) kavramlaştırmasının on üçüncü yüzyılda İslam coğrafyasında felsefe çalışmalarının bittiğini ilan eden anlayışın Câbirî tarafından da paylaşıldığı görülür. Ancak Câbirî felsefe çalışmalarının belirtilen tarihten sonra neden, nasıl, hangi düzeyde bittiği ile ilgili gerekçeleri ve analizleri çok tartışmalı olup özellikle Osmanlı düşünce tarihindeki olgusal durumlarla çok da örtüşmemektedir. Hem onun beyan, irfan ve burhan tasnifi hem de bunlar arasındaki krizin altıncı ve yedinci yüzyıllarda başlayıp çağdaş döneme kadar sürdüğü yönündeki kanaatleri tartışılmayı beklemektedir.
Keywords : Cabiri, Arab-İslam Düşüncesi, Gerileme ve İlerleme Söylemi, Osmanlı Dönemi Düşüncesi, Kayıp Halka