Çok Boyutlu Dinî Bireyselleşme Ölçeği

Authors : Nurun Nisa Bayram, Faruk Karaca

Pages : 1289-1308

Doi:10.37697/eskiyeni.1463486

View : 98 | Download : 182

Publication Date : 2024-09-30

Article Type : Research

Abstract :Modern dönem, bireyin ön planda olduğu bir dönem olarak tanımlanmaktadır. Bu dönemde birey, toplumdan ve geleneksellikten uzaklaşıp bireysel bir tutum tercih etmesi ile bilinmektedir. Bu durumun din üzerinde de önemli etkileri olmuştur. Bunlardan biri de dinî bireyselleşmedir. Dinî bireyselleşme, bireyin dinî konularda geleneksel olandan ya da toplulukla ilişkili olandan bireyselliğe yönelmesine ve dinî tutumlarda bazı değişikliklere işaret etmektedir. Söz konusu değişimin son yıllarda ülkemizde de ciddi oranda kendini göstermeye başladığı düşünülmektedir. Bu araştırmada bahsedilen değişimi incelemek için yetişkinlerde dinî bireyselleşmeyi ölçmeye yönelik bir ölçme aracı geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma keşfedici sıralı karma desen ile tasarlanmıştır. Araştırma önce nitel sonra nicel ve tekrar nicel olmak üzere üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın ilk aşamasında 12 kişi ile mülakat yapılmış ve elde edilen veriler analiz edilerek geliştirilecek ölçek için bulgular ortaya konmuştur. Araştırmanın ikinci aşamasında tasarlanan ölçek 349 katılımcıya uygulanmıştır. Elde edilen verilere AFA yapılarak faktör yapısı belirlenmiştir. Sonuçlara göre varyansın %59,57’sini açıklayan, 18 maddelik beş faktörlü (görecelik, sorgulama, kolektif olmama, dinî gruplara karşı mesafe ve dinî öz yeterlik) bir yapı oluşmuştur. Yapılan güvenirlik analizi sonucunda, ölçeğin cronbach’s alfa katsayısı ,83 olarak hesaplanmıştır. Ölçek son şekliyle çalışmanın üçüncü aşaması olarak 351 kişilik yeni bir örnekleme uygulanarak DFA yapılmıştır. Elde edilen veriler LISREL programı ile analiz edilmiş ve sonuçta model uyum indeks değerleri ölçeğin geçerliğe sahip olduğunu göstermiştir. Yapılan analizlerde ölçeğin RMSEA değeri 0,068, χ 2 /sd değeri ise 328.73/125 olarak tespit edilmiştir. Ölçeğin uyum indeksleri ise GFI= 0,91, CFI= 0,94, NFI= 0,91, NNFI= 0,93, RFI= 0,89 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca bu aşamada ölçeğin kriter/ölçüt geçerliğini sınamak için Dinin Bireyselleşmesi Ölçeği (Paker - Akçalı, 2012) ve Öz- Yeterlik Ölçeği (Aypay, 2010) ile korelasyonlarına bakılmış ve ölçekler arasında istatistiksel açıdan anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Geliştirilen ölçeğin psikometrik verileri topluca değerlendirildiğinde yeterli düzeyde güvenilirlik ve geçerlik skorlarının ortaya çıktığı, konuyla ilgili yapılacak çalışmalarda işlevsel bir araç olarak kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords : Din Psikolojisi, Dinî Bireyselleşme, Görecelik, Sorgulama, Kolektif Olmama, Dini Gruplara Karşı Mesafe, Dini Öz Yeterlik