Muhammed b. Ebû Bekr er-Râzî’nin Garîbü’l-Kur’ân Tefsirinde Kıraat-Tefsir İlişkisi

Authors : Aslan Çıtır

Pages : 581-604

Doi:10.37697/eskiyeni.1402449

View : 142 | Download : 109

Publication Date : 2024-06-30

Article Type : Research

Abstract :Muhammed b. Ebû Bekr er-Râzî (öl. 666/1268), Tefsîru sûreti’l-En’âm ve Garîbü’l-Kur’ân isimli iki eserinde kıraat farklılıklarını incelemiştir. Bu çalışmanın konusu, Râzî’nin Garîbü’l-Kur’ân adlı eserindeki kıraat-tefsir ilişkisidir. Makale iki amaca matuftur. Birincisi; kıraat ve tefsir ilminin yanı sıra muhtelif ilim sahalarındaki eserleriyle çok yönlü velûd bir âlim portresi ortaya koyan Râzî’nin kıraat-tefsir ilişkisine katkılarını tahlil etmektir. İkincisi ise Garîbü’l-Kur’ân tertibinde yazılan bu eserin garîb ve müşkil kelimelerindeki ferşî kıraat farklılıklarının tefsire yansımasını irdelemektir. Râzî, kendisinden önce ve sonra ‘Ulûmü’l-Kur’ân, Me’âni’l-Kur’ân, kıraat ve tefsir tertipli hiçbir eserde bulunmayan bir metodu, Garîbü’l-Kur’ân isimli tefsirinde kullanmıştır. Bu makalede izlenen metot şöyledir. Müfessirin kendi tefsirlerine öncelik verilmiştir. Ehlü’l-me’ânî âlimlerin Garîbü’l-Kur’ân tarzı eserlerindeki kıraat-tefsir ilişkisine yönelik akademik literatüre dâhil olmuş araştırma makaleleri taranmıştır. Makalede Râzî’nin kıraat-tefsir ilişkisini tahlil eden eserinin kaynaklarına ve metoduna ilaveten kıraat imamlarına ve âlimlerine tekabül eden kavramlara, müfessirin kıraat tercihlerini içeren mütevâtir, meşhûr ve şâz kıraatlere yer verilmiştir. Tefsire yansıyan Kıraat farklılıkları, Kur’ân’ın nüzûlünden önceki asırların ruhunu yansıtması; Kur’ân vahyinin inzali esnasındaki ve sonrasındaki asırların ruhunda yaşanması açısından insanlığa yorum zenginliği sağlamıştır. Kur’ân, kıraat farklılıklarının sağladığı yorum zenginliğiyle zaman ve mekân bağlamında evrensel perspektifte insanlığa kendi kadim geçmişinden engin geleceğine dair bir yol haritası sunmuştur. Sonuç olarak bu eser; Garîbü’l-Kur’ân tarzındaki tefsirlerde, ferşî kıraat farklılıklarına yer verilmeden mübhem, müşkil, garîb ve anlaşılması güç kelimelerin açıklanması, âyetlerin tefsir edilip en güzel ve en kolay anlaşılması ve Kur’ân’ın yorumlanması hususunun eksik kalacağını göstermiştir. Bu çerçevede Râzî’nin Garîbü’l-Kur’ân’ındaki kıraat-tefsir ilişkisinin akademik literatüre kazandırılması önem arz etmektedir.
Keywords : Tefsir, Kur\'ân, Kıraat, Ebû Bekr Râzî, Garîbü\'l-Kur\'ân