Social representations of giftedness in Turkey / Türkiye’de üstün zekâya ilişkin sosyal temsiller

Authors : Fatih Kaya, Üzeyir Ogurlu, Bilge Taşdemir, Yasin Toprak

Pages : 742-765

Doi:10.17244/eku.78188

View : 26 | Download : 7

Publication Date : 2015-04-27

Article Type : Other

Abstract :Sosyal temsiller, bireylerin davranışlarını ve tutumlarını etkileyebilmektedir. Bu araştırmada toplum içinde üstün zekâya ilişkin sosyal temsilleri analiz etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların üstün zekâ kavramıyla ilgili çağrışımlarının ortaya çıkarılmasında sosyal temsiller metotu kullanılmıştır. Araştırmaya farklı yaş ve eğitim düzeylerinden toplam 523 kişi uygun örnekleme yöntemi ile dâhil edilmiştir. Katılımcıların % 46,9’u erkek ve % 53,1’i kadındır. Katılımcıların yaşları 15 ile 79 arasında değişmekte ve yaş ortalaması 31,7’dir. Katılımcılar arasında 107 kişi daha önce üstün zekâ ile ilgili en az bir defa eğitim almışken, geriye kalan 416 kişi hiç bir eğitim almamıştır. Katılımcılardan üstün zekâ denildiğinde akıllarına gelen ilk beş kelimeyi yazmaları istenmiştir. Belirtilen kelimeler hem tekrarlanma sıklıkları hem de hatırlanma sıraları dikkate alınarak puanlanmış ve analiz edilmiştir. Analizler hem katılımcıların geneli, hem de hem de eğitim alan ve almayan gruplar için tekrarlanmıştır. Her bir grup için üstün zekâ ile ilgili merkezi ve çevresel unsurlar ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bulgulara göre genel grup ve eğitim almamış grubun sosyal temsilleri zeki, başarılı, çalışkan ve yetenek gibi kelimeleri içermekte ve birbirine benzemektedir. Eğitim alan grubun sosyal temsileri ise zeki, farklı ve yaratıcı gibi kelimelerden oluşmaktadır. Ayrıca bulgular toplumda üstün zekâya bakış açısının genelde olumlu olduğunu göstermektedir. Ortaya çıkan merkezi unsur kelimeleri ve diğer çevresel unsur kelimeleri değerlendirilerek bulgular üzerine öneriler sunulmuştur. 
Keywords : Sosyal temsil, üstün zekâ, algı, çağrışım