ANTİK YUNAN MİTOLOJİSİNDE ATEŞİN KÖKENİ VE AKIL İLİŞKİSİ

Authors : Yakup Akyüz, Enes Altiparmak

Pages : 75-95

View : 120 | Download : 48

Publication Date : 2023-07-05

Article Type : Research Article

Abstract :Antik Yunan mitolojisinde ateş ve akıl her zaman birbiriyle ilişkilendirilmiş kavramlardır. Ateşin kökeni ile ilgili bilinen ilk anlatı Hesiodos’un Theogonia adı verilen eserinde karşımıza çıkmaktadır. Antik Yunan tragedyalarının ortaya çıkışıyla birlikte Aiskhylos’un üçlemelerinden (trilogia) biri olan Zincire Vurulmuş Prometheus eseri sahneye de taşınarak güncelliğini korumayı başarmıştır. Prometheus Zeus’tan ateşi çalarak bir rezene sapı (narthēks) içerisinde insanlara armağan etmiştir. Ateşin verilmesiyle birlikte insanoğlu için ilerleme ve aydınlanma kaçınılmaz olmuştur. Kendinden habersiz bir şekilde yaşayan insan, ateşi kullanmasıyla birlikte kendi potansiyelinin farkına varmış ve bu farkındalık sayesinde felsefe, sanat ve bilim gibi pek çok alanda ilerleme ve gelişme sağlamıştır. Bu açıdan bakıldığında ateş aklı temsil etmektedir. Felsefenin en önemli ilkelerinden biri olan "kendini bil” anlayışı ancak akılla varılabilecek yoldur. Ateşin kendisinin yanında, ateşi getiren Prometheus da akılla ilişkilendirilen bir tanrıdır. Prometheus isminin kelime anlamı "öngören” olmakla birlikte bu öngörü bir nevi felsefedeki bilgelik anlayışına benzemektedir. Akılla ilintili benzer bir anlatı da Prometheus’un kardeşi Epimetheus üzerinden ele alınmaktadır. Epimetheus akıl üzerinden kardeşine benzer bir isimlendirmeyle tanımlanmaktadır. Epimetheus "sonradan gören” demektir. Prometheus ve ateş insan aklının, Epimetheus ise insanın cehaletinin en çarpıcı sembollerinden biridir.
Keywords : Antik Yunan, Mitoloji, Prometheus, Akıl, Ateş