Neoliberal Rejimin Özgür Kölesi, Performans Öznesi’nin Antidepresanı: New Age Akımı

Authors : Elif Doğan, Abdurrahman Kurt

Pages : 16-39

View : 258 | Download : 201

Publication Date : 2023-10-20

Article Type : Research

Abstract :19.yy sonlarına doğru modernleşme ve kapitalist ekonomin bir gerekliliği olarak ortaya çıkan, bireyin sürekli gözetim ile baskı altında tutulduğu; hastane, fabrika, hapishane, okul, atölye, yetimhaneler ve yaşlı bakım evleri gibi gözetim kurumlarıyla insanın disipline edildiği toplum düzenine Michel Foucault, disiplin toplumu demiştir. Günümüz toplumlarına baktığımız-da ise, Foucault’un toplum modelinin yerini, Güney Kore asıllı filozof Byung Chul Han’a göre, neoliberal rejimin hâkim olduğu; ofis ve büroların bulunduğu gökdelen ile plazalar, alışveriş merkezi, fitness salonu, havaalanı, sağlık ve güzellik merkezlerinden meydana gelen, her şeyde olumluluk söyleminin hâkim olduğu, olumsuzun toplumdan dışlandığı bir toplum modeli olan, performans toplumunun aldığını söylemektedir. Dijital panoptikonu andıran, herkesin herkesi top-yekûn gözetleyebildiği performans toplumunda, enformasyon ve iletişimin yaygınlaşması, üretim ve tüketimin aşırılaşması, her şeyin şeffaf olması gerektiği anlayışıyla teşhirciliğin yaygınlaşması, yabancı ve ötekinin dışlanması ve her şeyin tek tipleştirilmesi mağlup, depresif ve tükenmiş özneler ortaya koymaktadır. Bu sebeple Batı’da ortaya çıkan ve tüm Dünya’ ya yayılan New Age inançları için, kişisel gelişim, şifacılık ve öz-tanrılık öğretilerinin söylemleriyle, performans toplumunda neoliberal rejim tarafından bireylerdeki hastalık ve arızaları ortadan kaldırmak için antidepresan özelliğinde kullanıldığını söyleyebiliriz. Neoliberal rejim bu sayede performans öznesinin kendini optimize etmesini ve düzenin sağlıklı bir şekilde devamlılığını sağlamaktadır. Sosyolojik çalışmalara baktığımızda Türk toplumunun da performans toplumuna doğru evrildi-ğini söylemek mümkündür. Neoliberal rejimin antidepresanı olarak nitelediğimiz New Age ina-nışları Türk toplumundaki bireyleri de başarı ve performans odaklı girişimci öznelere dönüştüre-rek sınıfsız öz-sömürüye kapı aralamaktadır. Performans toplumu ile New Age’ in olumluluk söylemi ve olumsuza karşı takındıkları tavır aynı olup toplumda olumluluğun şiddetine sebep olmaktadırlar. Byung’a göre olumluluğun şiddeti olumsuzun şiddetinden daha yıkıcı ve ölümcül olup, toplumları felakete sürüklemektedir.
Keywords : Din Sosyolojisi, Performans Toplumu, New Age Akımı, Enformasyon, Dijitalleşme, Performans Öznesi, Byung Chul Han, Sociology of Religion, Performance Society, Byung Chul Han, New Age Movement, Informa-tion, Digitalization, Dataism