"Evren Niçin Var" Sorusu Üzerinden İslâm Düşüncesinde Teleolojik Bir İnceleme

Authors : Fatma Günaydin

Pages : 82-114

View : 109 | Download : 113

Publication Date : 2023-10-20

Article Type : Research

Abstract :Bu makale; güncel Kelam problemleri özelinde gençlerin inanca dair sorularından en sıklıkla ifade ettikleri bir soruyu konu edinmiştir. Amaç İslam düşüncesindeki yaklaşımları en genel hatları ile dikkatlerine sunmak ve ayrıntılı incelemelere zemin hazırlamaktır. Tanrı’nın varlığı vücûda getirmesinin ‘sebebini’ anlama isteği insanın peşine düştüğü soruların başında gelir. Varlığı anlama ve anlamlandırma çabası, Tanrı\'ya inansın ya da inanmasın her insan için vazgeçilmezdir. Makale, önce soruyu bu açıdan değerlendirecek daha sonra cevaba dair İslam düşünürlerinin görüşlerinden seçki yapmayı deneyecektir. İslam düşünce geleneğinin Felsefe, Tasavvuf ve Kelam kollarının yorumlarına genel bakışlar yaparak meseleyi tartışacaktır. Varlığın vücuda getiriliş gâyesi (gâye-i ilahiyye) hakkında; İslam felsefesindeki cûd/cömertlik vurgusu, Mutezile’nin aslah teorisi ve Matüridi’nin hikmet felsefesi üzerinden meseleye nasıl yaklaşımlar yapıldığını özetlemeye çalışacaktır. Kur’an-ı Kerim’de meleklerin soruları üzerine; Allah’ın ilim ve hikmetine, insanın ‘bilme’ özelliğine işaret edilmek suretiyle, üzeri örtülü bırakılmış bu sorunun düşünce geleneğimizdeki cevap arayışlarını gündeme getirmeye çalışılacaktır. Çalışma; güncel inanç problemleri arasında sıkça karşılaşılan bu soruya İslami düşünce geleneklerinde hangi perspektiften bakıldığına ışık tutmak gâyesine matuftur.
Keywords : Tanrı, gâye, evren, varlık, hikmet, insan