Türkiye Türkçesinde İkili Ünlüler

Authors : Öznur Durgun

Pages : 103-122

Doi:10.30767/diledeara.1227324

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2023-03-21

Article Type : Research

Abstract :Standart Türkçenin tek ünlüleri (monophthong) /a, e, ı, i, o, ö, u, ü/ ünlüleridir. Bir hece içinde, ünlüyle başlayıp başka bir ünlüyle biten ve birleşik bir ses olarak tanımlayabileceğimiz ikili ünlü (diphthong) ise Türkçede bir sesbirim olarak bulunmaz. Oysa Türkçede bazı fonetik pozisyonlarda ou, ei, öü vb. ikili ünlülerin ortaya çıkması ve dolayısıyla ikili ünlüleşme (diphthongisation) hadisesinin görülmesi söz konusudur. İkili ünlülerin literatürde ikiz ünlü, kayan ünlü, çift ünlü gibi farklı adlandırmalarla karşımıza çıkması, ikili ünlünün en temel kriteri diyebileceğimiz tek bir hecede bulunması hususunun çoğu araştırmacı tarafından göz ardı edilmesi ve Türkçeye alıntılanan bazı sözcüklerde yan yana bulunan iki ünlünün, imla ve telaffuzu birbirine karıştırmak suretiyle ikili ünlü olarak nitelendirilmesi, Türkiye Türkçesindeki ikili ünlüleri ana hatlarıyla konu edinen teorik bir çalışmanın kaleme alınmasını gerektirmiştir. Bu bağlamda öncelikle ikili ünlülere dair literatüre yer verilmiş, akabinde Türkçede /ğ/ sesbirimi üzerinden gerçekleşen ikili ünlüleşme hadisesine değinilmiştir. Ayrıca İngilizceden Türkçeye geçen ve bünyesinde ikili ünlü bulunduran bazı sözcüklerin ne suretle Türkçenin fonetik yapısına uyarlandığı tartışılmıştır.
Keywords : Türkiye Türkçesi, sesbilim, ikili ünlü, alıntı sözcükler, /ğ/ sesbirimi