Batı Medeniyeti Düşünü Doğu’nun Pygmalion’unda Seyretmek: Felâtun Bey ile Râkım Efendi ve Naomi Adlı Romanlara Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım

Authors : Nilüfer Ilhan, Nilüfer Ilhan

Pages : 167-191

Doi:10.30767/diledeara.1153328

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2022-10-21

Article Type : Research

Abstract :Batı’da Rönesans, reform ve coğrafi keşiflerle başlayan, sonrasında Fransız ihtilali ve endüstri devrimiyle birlikte siyasi ve sosyal alanda büyük bir değişimi başlatan ve aydınlanma olarak adlandırılan süreç, Batı medeniyetinin etkisinin tüm dünyaya yayılmasını sağlar. Batı dışı toplumların bu süreci yakalamak ve geç kaldıklarını düşünerek devlet eliyle yaptıkları değişimler, geleneksel olanla modernitenin bir aradalığına kendini bırakıp taklidi ya da çatışmayı beraberinde getirir. İkiliğin oluşturduğu bilincin yaralanmasını göz önüne sermek ve üstesinden gelmek için edebî türler içerisinde romanın da rol üstlendiği görülür. Romanlarda yeni bir medeniyet dairesinin aile ve kadına yansıması, erkek karakterin hayalini kurduğu kadın imgesi ile verilmeye çalışılır. Erkeğin hayalinde arzuladığı kadın imgesini ortaya döküp bir eser inşa etmesi ve eserine âşık olması ise Yunan mitolojisindeki Pygmalion’la karşılık bulur. Pygmalion mitinde, erkek sanatkâr "bir kadın yaratmakla” aktif bir rolde olurken, kadın da beden ve zihninin bir başkası tarafından biçimlendirilmeye çalışılması ile pasif bir konumdadır. Bu bağlamda Batı medeniyetinin yeni ahlâk ve yaşam tarzının topluma yansımasını gözlemleyen Tanzimat edebiyatından Ahmet Mithat Efendi Felâtun Bey ile Râkım Efendi (1875) ve modern Japon edebiyatından Juniçiro Tanizaki de Naomi (1924) isimli romanında erkek karakter üzerinden yeni kadın imgesinin nasıl olması gerektiğini ortaya koyar. Bu çalışmada, söz konusu romanlardaki erkek karakterler ve onların "eserini” temsil eden kadın figürleri arasındaki benzerlik ve farklılıklar incelenecektir.
Keywords : Modernleşme, Pygmalion, Roman, Ahmet Mithat Efendi, Juniçiro Tanizaki.