Osmanlı Kültür Hayatında Valide-i Atik Medresesi ve Müderrisleri

Authors : Büşra Aktaş Kütükçü

Pages : 221-250

Doi:10.30767/diledeara.1152496

View : 16 | Download : 7

Publication Date : 2022-10-21

Article Type : Research

Abstract :Üsküdar, XVI. yüzyılın sonu itibariyle sahip olduğu eğitim kurumları ile Osmanlı ulemasını ve devletin en üst düzey bürokratlarını yetiştiren önemli bir şehir özelliği kazanmıştır. Bu anlamda Atik Valide Külliyesi, Üsküdar’ın kültürel ve entelektüel hayatında oldukça önemli bir yere sahiptir. Külliyenin en önemli birimlerinden biri olan medrese, ilmî derecesi yüksek müderrislerin görev yaptığı, belirli bir ekol çerçevesinde Osmanlı Devleti’nin idareci zümresinin yetiştiği bir kurum olma özelliği göstermektedir. Bunun yanında, Üsküdar’ın bir kültür merkezi olarak yükselmesinde Valide-i Atik Medresesi önemli bir rol oynamış ve Sultan III. Murad’ın da bunda önemli bir payı olmuştur. Bu dönemde Sultan’ın emriyle ilk defa halka açık dersler düzenlenmiş ve dersiam adı altında yapılan bu toplantılarda ulema ilmî konularda tartışmalar yaparak medrese dönemin önemli bir ilim meclisi olma özelliği kazanmıştır. Bu toplantılar sonucu ortaya çıkan eserler bu medresenin Osmanlı kültür hayatındaki en önemli yansımalarıdır. Ayrıca Nurbanu Sultan tarafından medresede okutulmak üzere bağışlanan son derece kıymetli bir kitap koleksiyonu mevcuttur. Atik Valide Medresesi’nin ve Osmanlı kültür hayatındaki yeri ile müderrislerinin biyografilerinin incelendiği bu çalışma, medresenin XVI. yüzyıl sonlarında İstanbul’un en parlak medreselerinden biri olduğunu göstermektedir. Ancak medrese zamanla önemini yitirerek XVII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı kültür hayatı üzerindeki etkilerini önemli oranda kaybetmiştir.
Keywords : Üsküdar, Atik Valide Medresesi, Nurbanu Sultan, Müderris, Medrese