Fransız Şiirindeki Anadolu Uzamlarına Jeoeleştirel Bir Yaklaşım

Authors : Gürkan Çimen

Pages : 193-220

Doi:10.30767/diledeara.1140261

View : 14 | Download : 10

Publication Date : 2022-10-21

Article Type : Research

Abstract :Edebiyatın, birçok bilim dalıyla olduğu gibi coğrafya ile de oldukça yakın bir ilişkisi vardır. Coğrafya her şeyden önce edebi esere bir mekân sunarken, şiir türüne de geniş bir imge yelpazesi açar. Şehir, köy, dağ, nehir, göl, vadi, vb. öğeler şairin bir duyguyu ve düşünceyi benzeştirdiği, somutlaştırdığı yegâne coğrafi uzamlardır. Bu uzamların nasıl algılanıp, yorumlanacağı ise şair ile uzam arasındaki ilişkiye bağlıdır. Bir diğer deyişle söz konusu coğrafi uzamın şairde yarattığı duygulara bağlıdır. Edebi eserlerde yer alan coğrafi uzamlar farklı dallarda incelenebilir. Bertrand Westphal’in coğrafyayı merkeze alan jeoeleştiri (géocritique) kuramı ise tek bir yazardaki ya da bir eserdeki coğrafi uzamları incelemeyi değil, tek bir coğrafi uzamı birçok yazar ve eserde inceleyerek söz konusu uzamın genel değerini ortaya koymaya çalışır. Ona göre diğer tüm kuramların aksine jeoeleştiri coğrafya merkezlidir (géocentré) ve uzamı tüm tartışmaların ortasına koyar. Bu makalede, edebiyat ile coğrafya arasındaki ilişkiden yola çıkılarak, coğrafi uzamların edebiyattaki yeri, işlevi ve değeri gibi hususlar göz önüne alınmış, Westphal’in coğrafya merkezli kuramından hareketle Anadolu coğrafyası çalışmanın merkezine konmuştur. Özellikle daha kısıtlı bir anlatım alanı olan şiirde Anadolu’ya ait uzamların sahip oldukları özellikleriyle ne tür kullanımlara kapı araladığı incelenmiş ve bu bağlamda Fransız şiirinden seçilen örneklerde, Anadolu coğrafyasına dair uzamların nasıl işlendikleri yorumlanmaya çalışılmıştır.
Keywords : Edebiyat, Coğrafya, Fransız Şiiri, Anadolu, Uzam, Jeoeleştiri