Bostan ve Gülistan’ın Metinlerarası İlişkiler Bağlamında Safahat’a Yansımaları

Authors : Yunus Emre Özsaray

Pages : 179-209

Doi:10.30767/diledeara.1048670

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2021-12-29

Article Type : Research

Abstract :Safahat, okurunu metinlerarasılık açısından değerlendirmeye çağıran bir eser olarak karşımızda durmaktadır. Pek çok eserden izler taşıyan Safahat, bu izler sayesinde katmanlı bir söylem gücüne kavuşur. Bostan ve Gülistan, Safahat’ta açık ve gizli metinlerarası ilişkilerin olduğu eserlerin başında gelir. Bazı yerlerde sadece bir gönderge, bazı yerlerde ise anametinsellik ve türev ilişkileri söz konusudur. Bostan ve Gülistan, Mehmet Âkif’in yaptığı yeniden okuma sayesinde kimi yerlerde yeni bir bağlama kavuşmuş, Safahat’a bu yansımıştır. Eserdeki kimi kavramlar Mehmet Âkif tarafından 20. yy’ın ahlak ve zihniyet dünyasının kavramlarına dönüştürülmüştür. Çalışmamızda bu dönüşümün hangi bağlamlarda gerçekleştiğini göstermeye gayret ettik. Diğer taraftan Mehmet Âkif, Bostan ve Gülistan’ı sadece dönüştürmemiş, yorumsal üst metinsellik bağlamında, Safahat’ın neredeyse tamamına yayılan eserden mânâ devşirmiştir. Bu da ayrıca eğildiğimiz bir konu olmuştur. Safahat’a Bostan ve Gülistan’ın yansımasını ortaya koymak bir bakıma eserin dönem-zihniyet ve yeni ahlak telakkisiyle nasıl değerlendirildiğini de ortaya koymak demektir. Biz de çalışma boyunca bu değerlendirmeyi yapmaya çalıştık.
Keywords : Metinlerarasılık, Sa’dî, Bostan, Gülistan, Mehmet Âkif, Ahlak, Zihniyet, Terakkî, Tevekkül