- Dil ve Edebiyat Araştırmaları
- Issue: 24
- Türk Devlet Teşkilatı Olarak Erken Orta Çağda Bodun ile El Kavramı
Türk Devlet Teşkilatı Olarak Erken Orta Çağda Bodun ile El Kavramı
Authors : Mehmet Akif Korkmaz
Pages : 481-507
View : 11 | Download : 6
Publication Date : 2021-10-20
Article Type : Other
Abstract :Bodun ve el kelimelerinin birden fazla ve çok farklı yorumlanması problemi bir tarafa, bu ikisi Türklerin kültürel ve siyasî tarihinin temel kavramlarıdır. Bu yazıda ilk önce Orta Çağ Türk tarihçilerinin bodun kavramı hakkındaki önemli görüşleri ele alınacaktır. Bu kelimelerden bodun eski kaynaklarda "halk” olarak çevrilmiştir. Üzerinde durduğum ikinci kelime el’in Eski Türk Yazıtları’nda ‘barış’ anlamına gelip gelmediği sorunu, bu anlamı şüpheye yer bırakmayacak şekilde ancak XXI. yüzyılda belgelenebildiğinden tek bir örnekle çözülemez. El kavramı, bir araya gelmiş olan boy birlikleri arasında bir barış haline isim olarak verildiği için tam manasıyla barış anlamına gelmese bile diğer anlamlarının yanında ‘barış’ olarak da doğru kabul edilebilir. Buradaki genellemelerden bu kavram çifti bodun ile el’in tek boyutlu bir anlamla açıklanmaya imkan vermediğini çalışmamda gördük. Ben burada, ilgili temel anlamları çeşitli açılardan derleyip yorumlayarak yeniden biçimlendirmeyi deniyorum. Diğer yandan da yan anlamları tarihî bakışla bir hiyerarşi içinde düzenlemek ve el ile bodun arasındaki bağlantıyı belirlemek amacındayım. Makalede Orta Çağ Türk Devleti kanunun iki temel kavramı olan bodun ve el incelenecektir. Bodun kelimesi, etnik mensubiyet duygusuyla siyasi ve kültürel birlikleri pekişmiş kabilelerin oluşturduğu siyasi konfederasyonun çerçevesini oluşturan federe klanlar anlamına gelmekteydi. Halk veya ahali ise bodun kelimesinin yan anlamlarıydı. Bu anlamlara sıradan halk tabakası olan avam, savaşçı halk ve soylular sonradan eklenmişti. Göçer topluluklar, bağımsız iktidar organizasyonuna sahip klan birliğini (el) Orta Çağda diğerlerinden ayırırdı. El kavramı sadece politik organizasyon anlamında kullanılmakta imparatorluk, büyük ve hükümran devlet gücü anlamına gelmekteydi.Keywords : Orta Çağ Tarihi, Türk İmparatorluğu, kabile yasaları, klan federasyonu