Sun'ullah-ı Gaybî Divân’ında Aşk Yolculuğu

Authors : Cafer Özdemir

Pages : 375-403

Doi:10.30767/diledeara.874052

View : 11 | Download : 10

Publication Date : 2021-03-20

Article Type : Research

Abstract :Türk tasavvuf edebiyatının kurucusu olan Ahmet Yesevî’nin Türkler arasında İslamiyet’in ve tasavvufun yayılmasında büyük rolü olmuştur. O, yetiştirdiği müritler vasıtası ile Türklerin yaşadığı coğrafyalarda derin izler bırakmıştır. Tasavvufun Anadolu’da yerleşmesi de onun tesiri ve düşünceleri ekseninde olmuş ve günümüze değin silsile halinde güçlü mutasavvıflar yetişmiştir. 17. yüzyılın tanınmış mutasavvıflarından biri olan Sun’ullah-ı Gaybî, icâzetini alarak Kütahya’ya yerleşmiş ve burada tasavvufî fikirleri ekseninde irşat vazifesini yerine getirmiştir. Gaybî’nin tasavvufî konuları işlediği birçok manzum ve mensur eseri vardır. Bunlardan biri de aruz ve hece vezni ile yazdığı şiirlerin toplandığı Dîvân’ıdır. Eserde ekseriyetle aruz vezni ile yazdığı şiirleri bulunur, bununla birlikte az da olsa hece vezni ile yazdığı şiirlere de rastlanır. Çalışmada Sun’ullah-ı Gaybî’nin şiirleri tasavvufî yolculuk bağlamında incelenmiştir. Aşk yolculuğu olarak tanımlanan ve Allah’a ulaşmayı amaçlayan bu seyrin temel dinamikleri üzerinde durulmuştur. Dolayısıyla aşkı veren mürşit, aşkın muhatabı mürit, yolcunun en büyük yardımcısı aşk ve yolculuğun kendisi tasavvufî düşünce bağlamında Gaybî’nin şiirlerinden hareketle ortaya konulmuştur. Böylelikle hece ile yazdığı şiirlerde tasavvufî yolculuğu ve temel unsurları sıklıkla dile getirdiği, nutuk türüne uygun didaktik bir üslûp tercih ettiği; bu bağlamda Ahmet Yesevî ve Yunus Emre gibi büyük mutasavvıflardan etkilendiği ve onların düşüncelerini geleceğe taşıdığı sonucuna varılmıştır.
Keywords : Sun'ullah-ı Gaybî, şiir, aşk, yolculuk, mürşit, mürit