Çağdaş Çocuk Kitaplarında Yer Alan Aile Büyüklerinin Sunuluş Biçimleri Üzerine Bir Araştırma

Authors : Ayşegül Göksel, Ali Fuat Arici

Pages : 147-178

Doi:10.30767/diledeara.753410

View : 12 | Download : 9

Publication Date : 2021-03-20

Article Type : Research

Abstract :Bir ulusun varlığını devam ettirebilmesinin teminatlarından sayılan aile, zamanla farklı biçimlere evrilmiştir. Bu süreç, büyük ebeveyn-torun ilişkisinde sancılı değişimleri beraberinde getirmiştir. Çekirdek aileye sıkıştırılan çocuk, aile büyüklerinin tecrübe ve sevgisiyle büyüme olanağından mahrum bırakılmıştır. Çocuğun gelişiminde sağlıklı kurulan büyük ebeveyn-torun ilişkisine ihtiyaç vardır. Modern dünyanın bu ilişkiye izin vermediği durumlarda mevcut boşluğu doldurmak için çocuk edebiyatına da mühim görevler düşmektedir. Nitel araştırma desenlerinden iç içe geçmiş tek durum deseniyle gerçekleştirilen bu araştırmada çağdaş çocuk kitaplarında yer alan aile büyüklerinin sunuluş biçimleri ele alınmıştır. Çalışma kapsamında içerisinde büyük ebeveyn-torun ilişkisini ve aktarımını ihtiva eden ölçüt örnekleme ile araştırma nesnesi olarak belirlenen 15 çocuk kitabı (Yeşilcik, Gemici Dedem, Dedemi Kimseye Kaptırmam, Dedem Benim En İyi Arkadaşım, Yasemin ve Lavanta, Çetin Ceviz, Dedemin Ayçiçeği Tarlası, Dedemin Uçan Dairesi, Taşkafa, Dedemin Bakkalı, Dedem Eve Dönüyor, Dünyanın En Talihli Vapuru, Ninemin Yemekleri Dedemin Oyuncakları, Anneannem Gelin Oldu, Anneannemin Güzel Çiçekleri) doküman olarak kabul edilmiş ve analiz sürecinde doküman incelemesinden yararlanılmıştır. İçerik analizi tekniği ile eserlerde yer alan dede/nine figürlerinin sunuluş biçimleri (44 unsuru kapsayan 19 kategori) tespit edilmiş, kategorileştirilen mevcut veriler betimsel analiz ile yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda, incelenen eserlerde en fazla "günlük yaşam” ana kategorisine yer verildiği belirlenmiştir. Kitaplar içinde en çok rastlanan unsur” kişiler arası olumlu iletişim”dir. Eserlerde "vatan sevgisi” kategorisine hiç yer verilmediği saptanmıştır. Toplam unsur miktarının en fazla olduğu eser "Ninemin Yemekleri Dedemin Oyuncakları”, unsur çeşitliliğine en fazla yer verilen eser ise "Dedemin Uçan Dairesi”dir. Her iki kategoride de en az unsur tespit edilen eser, "Çetin Ceviz”dir. 14 kitapta büyük ebeveyn-torun arasında olumlu iletişime rastlanmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda nine ve dede figürlerinin sunuluş biçimleri unsurlarının çocuk kitaplarında dengeli dağılım göstermediği, belirli kategorilere odaklanıldığı sonucuna varılmıştır. Çocuk kitaplarında yer alan nine ve dede karakterlerinin sunuluş biçimlerinin çocuğun gelişimine, nesiller arası aktarıma katkı sağlayacak biçimde zenginleştirilmesi önerilmiştir.
Keywords : Çocuk edebiyatı, çocuk kitapları, nine, dede, çocuk, aile büyükleri