Şairin Gönlündeki Arzu: Dîvân Şiirinde Teşne

Authors : Ilknur Özer

Pages : 331-366

Doi:10.30767/diledeara.732985

View : 13 | Download : 12

Publication Date : 2020-10-20

Article Type : Research

Abstract :Klasik Türk şiirinde şairler duygu dünyalarındaki yoğunluğu dile getirebilmek için birtakım benzetmelere ihtiyaç duymuşlardır. Hislerini ifadede ve tesiri artırmak için başvurulan bu benzetmeler ile geniş bir anlam dünyasının oluştuğu görülür. Bu anlam dünyasının kapıları aralandığında ise, köklü bir kültür birikimi bütün ayrıntılarıyla karşımızda durmaktadır. Bu, bir taraftan bir kelimenin referans dildeki anlamı üzerinden kurulan ilişkiyle kendini gösterirken diğer taraftan çeşitli söz ve anlam sanatlarıyla katmanlar hâlinde ortaya çıkar. Bu makalede, susamak ve istemek gibi gündelik hayatın tam ortasından bir hissi ifade eden teşne kelimesinin klasik Türk şiirinde kullanım şekilleri ve bu kelime etrafında oluşturulmuş anlam dünyası üzerinde çalışılmıştır. Dîvân şiirinden çeşitli örnek beyitlerle, şairlerin bu kelimeye hangi anlamları yükledikleri, bu tâbiri kullanırken hangi kaynak ve tarihî hadiselere telmih yaptıkları ve kelimeye sözlüklerde bulunan anlamları dışında hangi mânâlar yükledikleri incelenmeye çalışılmıştır. Bu incelemeler gerçekleştirilirken şairlerin dîvânları ile sınırlı kalınmaya özen gösterilmiş ve çeşitli yüzyıllara ait 100’den fazla dîvân ele alınmıştır. Araştırma sonunda ortaya çıkan anlam zenginliği, dıştan içe doğru katmanlar hâlinde kendini göstermekte ve bu kelime etrafında dönen hem sosyal dünya ile hem de şairin iç dünyasındaki yansımalar ile doğru yönde bir orantı oluşturmaktadır.
Keywords : Teşne, klasik Türk şiiri, su, divan, arzu